بارزانی: هرگونه حمایتی از پ.ی.د به معنی حمایت از پ.ک.ک است

عمبرین زمان- al-monitor
برگردان: عمار گلی

ماهیت شبه مستقل کُردی در شمال عراق کە بە اقلیم کُردستان عراق شناختە می‌شود (یا کُردستان عراق) در شرایطی بحرانی قرار گرفتە است. اعتماد بە نفس ناشی از بخش روبە رشد [تجارت] انرژی، موجب شد کە رهبران اقلیم، روند تبدیل شدن کُردستان بە یک "دبی تازە" در منطقە را بە رخ همه بکشند. اما امروزە اقتصاد این اقلیم و روحیە تبدیل آن بە یک دبی تازە در حال فروپاشی است. 

حکومت اقلیم کُردستان چندین دهە است کە گرفتار سوءمدیریت، اختلافات داخلی و اختلاس است. سطح روابط با حکومت مرکزی در بغداد بە پائین‌ترین سطح خود تا بە حال رسیدە است. از فوریە ٢٠١٤ بە این سو، بغداد از پرداخت سهم بودجە کُردها سرباز زدە است. و متعاقبا کُردها نیز بە فروش مستقلانە نفت خود روی آوردەاند. این در حالی است کە همزمانی حملات داعش در سال ٢٠١٤ با روند سقوط قیمت نفت، [بحران‌های اقلیم] را بە نقطە اوج خود رساند. و این مسالە موجب اعتراض‌های خیابانی شهروندان عادی شد. 

با تمام این فلاکت‌ها مسعود بارزانی، رئیس با تجربه  اقلیم کُردستان می‌گوید، او مصمم است کە مردمش را برای یک کُردستان تماما مستقل رهبری کند، آن هم پس از یک رفراندوم عمومی کە قرار است امسال برگزار شود. منتقدان بارزانی او را متهم می‌کنند کە با استفادە از کارت استقلال کُردستان سعی می‌کند کە نگاەها را از بحران‌های مالی و اختلافات عمیق بر سر ریاست خود بر اقلیم کُرددستان منحرف کند. هنوز از برخی جهات، شرایط هرگز تا این اندازە برای تحقق آرزوی دیرینە کُردها برای رسیدن بە یک دولت مستقل فراهم نبودە است. بغداد سرگرم دست و پنجە نرم کردن با مشکلات خود است. داعش از مناطق بە اصطلاع مورد مناقشە میان کُردها و دولت عراق، کە شامل استان نفت خیز کرکوک نیز می‌شود، عقب‌نشینی کردە است. و این عقب نشینی اجازە دادە است کە کُردها این مناطق را تحت کنترل خود درآورند. ترکیە کە سالیان متمادی علیە کُردها بودە و از استقلال آنها بیم داشتە است، اکنون چنان کُردهای عراق را در آغوش گرفتە است کە اصلا سابقە نداشتە است. و  اختلافی ناچیز [با ترکیه بر سر مسالە استقلال] و مصمم‌بودن بی سر و صدای بارزانی، بهترین فرصت ممکن را برای او فراهم کردە است کە مردمش را بە سمت استقلال رهبری کند. این ردا از ملا مصطفی بارزانی پدر بە او بە ارث رسیدە است، کسی کە پدر ناسیونالیسم کُردی بە شمار می‌آید. هیچ شخصیت دیگری علاقەای بە این مقام و مرتبە بارزانی در کُردستان عراق ندارد. بارزانی در دفتر کار خود در اربیل و در مصاحبە اختصاصی با المونیتور، از چالش‌های پیش روی صحبت می‌کند.

شما بیشتر از هر زمان دیگری از رفراندوم و استقلال سخن می گویید. برخی به دیده تردید به این تلاش ها می نگرند و بر این باورند که این تلاشی است برای انحراف افکار عمومی از مشکلات اقتصادی و سیاسیتان. و آن را جدی نمی دانند. آیا شما [در این موضوع] جدی هستید؟ اگر جدی هستید آیا زمان برگزاری رفراندوم را به ما می گویید، و اینکه این رفراندوم برای چه خواهد بود؟

بارزانی: آیا واقعا بر این باور هستید که من مساله ای با این درجه از اهمیت را که به سرنوشت میلیون ها انسان گره خورده است، پس از آن همه درد و رنجی که متحمل شده اند و دادن آن همه قربانی، برای آینده سیاسی [و منافع] خود بکار می گیرم؟ من پس از تجربه های تلخی که در طول سال های طولانی و سختی که بسر برده ایم به این تصمیم رسیده ام، چراکه هیچ راه دیگری نمانده است. من از شما می پرسم، چه راهی مانده؟ بگذارید نگاهی به روابطمان با بغداد بیاندازیم که به دو مرحله تقسیم شده است. اولین مرحله از سال ۱۹۲۲ تا ۲۰۰۳ است. در طول این سالها ۴۵۰۰ روستا ویران شد، ۱۸۲ هزار نفر کشته شدند، از سرنوشت ۱۲ هزار گُرد [فیلی] هیچ اطلاعی در دست نیست، ۸ هزار بارزانی کشته شدند، ۵ هزار شهروند را در حلبچه با اسلحه شیمیایی هدف قرار دادند. این ارقام مرحله نخست است.

در سال ۲۰۰۳ ما در [پروسه] سرنگونی رژیمی مشارکت کردیم که تمام عراقی ها را مورد تعرض قرار می داد، ما نیز امیدوار بودیم که همراه هم در عراقی نو بر پایه قانونی نو و دموکراتیک با حقوق یکسان و کامل برای تمام شهروندان زندگی کنیم. در نوشتن قانون جدید مشارکت کرده و به آن نیز رای دادیم. با حسن نیت و اعتقادی راسخ نیز فعالیت کردیم.

به صراحت در قانون اساسی عراق تاکید شده است که التزام به اصول این قانون کلید اتحاد عراق است. اما نخست وزیر عراق خط بطلانی بر آن کشید. حکومت عراق سهم ما را از بودجه قطع کرد و در چندین مرحله نتوانست به تعهداتش در قبال ما عمل کند. به همین دلیل اکنون ما دو گزینه در پیشرو داریم. اول اینکه ما از تمام حقوق خود و خواست فدرالیسم دست بکشیم و به استانی از استان های عراق تبدیل شویم. و دومین گزینه این است که از طریق یک رفراندوم به خلقمان مراجعه کرده و از آنها بپرسیم که چه می خواهند. وضعیت کنونی تداوم نخواهد یافت. درصورت تداوم این وضعیت، به خونریزی و تباهی گذشته درخواهیم غلطید.

چه سوال هایی را از مردمتان خواهید پرسید؟

هنوز به اتمام نرسیده است. کماکان در حال گفتگو هستیم.

گزینه ها چیستند؟

تنها یک سوال خواهد بود.

منظور شما این است که آیا مردم موافق استقلال کُردستان هستند و یا نه؟ آیا این رفراندوم در مناطق مورد مناقشه ای نیز که در قانون اساسی عراق بدان اشاره رفته است برگزار خواهد شد. از مردم پرسیده خواهد شد که می خواهند همچنان بخشی از عراق بمانند و یا بخشی از یک کُردستان مستقل باشند؟

این نیز به همان صورت بخشی از پروسه خواهد بود.

با این توضیح دو سوال را در قالب یک سوال پیش کشیده می شود؟

هنوز تصمیم نگرفته ایم. شاید سوال ها باهم باشند و شاید هم جدا. اما برگزاری رفراندوم قطعی است.

آما آیا قطعا امسال برگزار خواهد شد؟

با اطمینان می گویم بله امسال برگزار خواهیم کرد، مگر اینکه شرایطی پیش بیاید که خارج از کترل و قدرت ما باشد.

نظر غالب در جهان برای اینکه کُردستان بتواند همچون دولتی مستقل بماند این است که [این حکومت] نیاز به حمایت یکی از قدرت های منطقه ای –ایران و ترکیه- خواهد داشت. در چند سال اخیر دیده ایم که سیاست ترکیه در راستای منافع شما بوده است. آیا ترکیه از تاسیس یک دولت مستقل کُردی در عراق حمایت خواهد کرد؟

ترکیه در ابتدا مخالف فدرالیسم کُردستان بود و اکنون بنگرید به روابط ما. تا زمانی که رفراندوم برای کُردهای عراق باشد، هیچ ارتباطی به کُردهای ترکیه نخواهد داشت. بنابراین امیدواریم ترکیه چیزی را که کُردستان خواستار آن است را درک کند. همزمان ما با بغداد و ایرن نیز گفتگو خواهیم کرد. ما می خواهیم به صورتی صلح آمیز و متوازن این مهم را انجام دهیم.

با این توضیح معتقد هستید که اگر اعلام استقلال کنید، ترکیه آن را قبول خواهد کرد؟

بر این باور هستم که اگر حکومت عدالت و توسعه اکنون کُردستانی مستقل را نپذیرد و با آن کنار نیاید، هیچ حکومت دیگری در ترکیه آن را نخواهد پذیرفت.

رجب طیب اردوغان تا سال ۲۰۱۹ رئیس جمهور ترکیه خواهد بود. آیا بر این باور هستید که در این مدت چیزی اتفاق خواهد افتاد؟

منظور شما از اتفاق افتادن چیست؟

منظور من این است که باید استقلال در این مدت به سرانجام برسد، درست است؟

زمانی که اردوغان نخست وزیر بود این او بود که به اربیل/ هولیر آمد و در اینجا اعلام کرد که زمانه انکار کُردها به سر رسیده است. این پیشرفت بسیار مهمی بود. چندین بار با اردوغان ملاقات کرده و وی را دیده ام، درک اردوغان از مساله کُرد از دیگران صحیح تر است. چیزی را که من از اردوغان شنیده ام را از هیچ احد دیگری نشنیده ام.

اما همزمان ترکیه با کُردهای [داخل] این کشور مشکلات فراوانی دارد و [وضعیت] به سرعت رو به وخامت می رود. به نظر من تا زمانی که ترکیه این مشکل را حل نکند، حتی اگر از استقلال شما نی حمایت کند، این حمایت پایه و اساس محکمی نخواهد داشت.

ما آرزو می کردیم که پروسه صلح متوقف نمی شد و تمام تلاش خود را برای تداوم این پروسه به کار بستیم. نمی خواهم وارد جزئیات شوم اما پس از انتخابات ۷ ژوئن ۲۰۱۵ و زمانی که حزب دموکراتیک خلق ها ۸۰ کرسی پارلمان را بدست آورد، ما بیانامه ای را منتشر کردیم و گفتیم که این اشتباهی تاریخی خواهد بود که آنها در یک حکومت ائتلافی [با حزب عدالت و توسعه] مشارکت نکنند. آن زمان من تصور می کردم که این آک پارتی است که نمی خواهد ه.د.پ وارد حکومت ائتلافی شود، اما بعدها از افرادی در داخل ه.د.پ شنیدم که خود آنها بوده اند که نخواسته اند به حکومت ائتلافی بپیوندند. به نظرم این اشتباه بزرگی بود. 

شاید نمی خواسته اند از سلطان شدن اردوغان حمایت کنند؟

عصر سلطان به پایان رسیده است. اگر بخشی از ائتلاف بودند، میتوانستند با برخی از مسائلی که موجب نگرانی آنها بود مخالفت کنند. به نظرم تا زمانی که فرصتی وجود دارد تا در پارلمان باشند و برای تغییرات بجنگند، می بایست از این فرصت ها استفاده کنند. در حال حاضر من بسیار نگرانم، درست وقتی که با بمب گذاری در شهرها و عملیات های تروریستی در شهرها، تحت نام گروه های تروریستی گمنام مواجهیم، در پایان خلق ترک کُردها را مسئول می داند. بیم آن را دارم که دامنه شعله های این جنگ به جنگی ملی میان کُرد و ترک بکشد.

بنظر می رسد که از جانب ترکیه برای برداشتن گام هایی علیه حزب کارگران کُردستان بسیار تحت فشار هستید، شاید در شنگال. آیا فشاری را احساس می کنید؟

نخیر ما برنامه کاری خود را داریم.

اما من از زبان پسرتان مسرور بارزانی شنیدم که پ.ک.ک باید شنگال را ترک کند.

بدون شک پ.ک.ک باید شنگال را ترک کند، می خواهیم شنگال را صلح جویانه ترک کنند نه با بکارگیری قوه قهریه.

آیا آمریکایی ها در این مساله از جانب شما مداخله خواهند کرد؟

آمریکایی ها در مسائل داخلی مداخله نمی کنند. اما آمریکایی ها می دانند که حضور پ.ک.ک در شنگال هیچ ارزشی ندارد.

نظرتان در رابطه با اعلام فدرالیسم در شمال سوریه چیست؟

معتقدم که مفهوم فدرالیسم برای وضعیت سوریه مناسب است. اما باید این موضوع با توافق خود سوری ها صورت پذیرد. زمانی که ما در اکتبر سال ۱۹۹۲ فدرالیسم اقلیم کُردستان را اعلام کردیم، به صورت یکجانبه اقدام نکردیم.

حزب اتحاد دموکراتیک پ.ی.د که بنظر می رسد نیروی محرکه اصلی پشت این بیانیه باشد، می گوید خود را ملتزم به احترام به دیگر گروه ها و دموکراسی می بیند.

با توجه به عملکردشان، گمان نمی کنم که پ.ی.د در خصوص دموکراسی بسیار جدی باشد.

نظرتان در خصوص عمیقتر شدن روابط نظامی و حتی سیاسی میان یگان های مدافع خلق کُردهای سوریه با آمریکایی ها چیست؟

هرگونه حمایتی از پ.ی.د به معنی حمایت از پ.ک.ک است.

آیا آمریکایی ها نیز بر این باور هستند؟

بسیار خوب بر این امر واقف هستند، اما نمی خواهند به آن اعتراف کنند. اولویت ما و آمریکایی ها جنگ علیه داعش است، برای همین منظور شاید چشم خود را بر چنین مواردی ببندند.

پس بگذارید از جنگ علیه داعش حرف بزنیم. بنظر شما باید قبل از استقلال موضوع موصل حل و فصل شود؟

هیچ ارتباطی میان موصل و استقلال کُردستان وجود ندارد.

هیچ؟ می تواند مستقل شود و همچنان داعش در موصل حضور داشته باشد؟

چراکه نه؟

شاید همسایه خطرناکی باشد.

کُرد به زندگی در شرایط سخت عادت کرده است.

چرا معتقد هستید که اکنون بهترین زمان برای استقلال است؟

من همیشه به این مساله اعتقاد داشته ام. هنگامی که یکی از ما سوال می کند که "چرا اکنون؟"، من نیز از او می پرسم "چرا اکنون نه؟".

به این دلیل که با بغداد به جایی نرسید؟

شکست خورد.

چکونه مرزهایتان را ترسیم خواهید کرد، چگونه حکومت مرکزی را راضی خواهید کرد؟ مساله کرکوک را چگونه حل و فصل خواهید کرد؟

ماده ۱۴۰ که خواستار برگزاری رفراندوم در مناطق مورد منازعه ای چون کرکوک و شنگال است هیچگاه توسط حکومت مرکزی به اجرا گذاشته نشد. اگر شهروندان [این مناطق] بخواهند بخشی از کُردستان باشند، باید صدایشان شنیده شود و برای آن احترام قائل شد. در صورتی که تصمیم گرفتند بخشی از کُردستان نباشند، آنگاه به آرای آنها احترام خواهیم گذاشت.

آیا ایالات متحده برای انقالی آرام و صلح جویانه نقشی ایفا خواهد کرد؟

هیچ طرفی نمی تواند همچون آمریکا نقشی به این بزرگی را ایفا کند، و ما سپاسگذار خواهیم بود که چنین نقشی را ایفا کنند. تضمین های امنیتی آمریکا برای زندگی کُردها بسیار حائز اهمیت است و بسیار تشکر خواهیم کرد اگر با استقلال ما مخالفت نکنند. 

بدون شک مشکل دیگر نبود اتحاد میان کُردها است.

ما به صورت جدی در حال گفتگو و مذاکره با اتحادیه میهنی کُردستان هستیم و همچنین با دیگر احزاب نیز. جنبش تغییر نقش مخربی را بازی کرد و خود را بی تاثیر کردند.

شما که به سمت استقلال می روید، آیا نقشه راهی هم دارید؟

بدون شک. ما پارلمان را فعال خواهیم کرد و هیات رئیسه جدیدی برای آن انتخاب خواهیم کرد. استقلال کُردستان از پارلمان و احزاب سیاسی بسیار مهمتر است. به آنهایی که می خواهند بخشی از آن باشند خوشامد می گوییم، آنهایی هم که می خواهند علیه استقلال باشند باید بروند و راه خود را بیابند.

آیا بر این باور هستید که در این شرایط حساس باید همچون رئیس اقلیم بمانید؟

هدف من رسید به این نقطه است، به آینکه کُردستانی مستقل داشته باشیم. این پیمانی است از جانب من. روزی که کُردستان مستقل را بدست آوردیم من دیگر رئیس کُردستان نخواهم ماند. همچنین من به مردم کُردستان تبریک می گویم و آنگاه فرد دیگری جای من را بگیرد. این وعد و پیمانی است از جانب من که رئیس کُردستان نخواهم ماند. 

واقعا؟

بله، هدف من تاسیس کُردستانی مستقل است، نه اینکه در سمت ریاست باقی بمانم.

برنامه شما این بود که درامد نفت و انرژی به اقتصاد سرزمینتان کمک کند. قیمت نفت سقوط کرده است. آیدن سلجن سر کنسول ترکیه پیشنهاد داده که ترکیه سهام تولید اقلیم کُردستان را خریداری کند و برای کشیدن خط لوله گاز طبیعی [به شما] کمک کند، که ارزش کل آن حدود ۸ میلیارد دلار می شود. آیا این [پیشنهاد] خوبی است؟ آیا این موضوع را با دولت ترکیه در میان گذاشته اید؟

نمی خواهم وارد جزئیات شوم. بهتر است این سوال و جزئیات مربوط به اقتصاد و نفت را از هیات وزیران بپرسید، چراکه آنها مسئول هستند.

اما انتقادهای جدی بر چگونگی عقد قراردادهای انرژی وجود دارد، گویا بسیار غیر شفاف هستند؟

کم و کاستی وجود دارد، اما من از جزئیات اطلاع ندارم، بهتر است از هیات وزیران سوال کنید.

در آینده ای نزدیک هیاتی از اتحادیه میهنی کُردستان برای گفتگو در رابطه با مساله گاز به آنکارا سفر می کند.

گاز ثروت تمام مردم کُردستان است. باید حکومت اقلیم کُردستان در این موارد وارد میدان شود نه احزاب سیاسی. در رابطه با مساله نفت و گاز این وظیفه حکومت اقلیم کُردستان است نه اتحادیه میهنی کُردستان.

گفته می شود که مساله فساد در این وضعیت دشوار بیش از هر زمان دیگری مورد بحث قرار می گیرد. برنامه های شما برای مقابله با فساد چیست؟ آیا حاضرید برای عبرت هم که باشد متهمان را به سزای اعمالشان برسانید؛ حتی اگر دارای مقام های بلند پایه باشند؟

دیروز جلسه مهمی با رئیس نهادهای قضایی داشتم. این موسسات مسئول اجرای اصلاحات مالی و اقتصادی هستند.

پس شاهد برخی بازداشت ها و تحقیقات قضایی خواهیم بود؟

به آنها گفتم: هیچ احدی [نباید از دایره] تحقیقات بیرون بماند. اگر چیزی را در رابطه با من یافتید، احضارم کنید و من در دادگاه حضور خواهم یافت. اگر موردی یافت شد باید نچیروان بارزانی و مسرور بارزانی هم در دادگاه حضور یابند. پیش از هر حای دیگری باید از خانواده خود شروع کنم، پس از آن حزب دموکرات و در آخر دیگر احزاب. به آنها گفتم که از حمایت کامل من برای تحقیق در خصوص افرادی که از مقام خود سواستفاده کرده اند برخوردارند. صراحتا به آنها گفتم که شما در قبال مبارزه با فساد مسئول هستید. به همین دلیل من از شما خواستم تا این مهم را به سرانجام برسانید؛ اما درصورتی که وظیفه خود را انجام ندهید، من نیز از شما حمایت نخواهم کرد و خود راسا به مقابله با فساد برخواهم خواست. و گفتم بعدها من را سرزنش نکنید که قوانین را دور زده ام، به همین دلیل بسیار مهم است که ما در کُردستان با فساد مبارزه کنیم و مقابل کسانی بایستیم که از مقام خود در حکومت برای قراردادهای نفتی، فروش زمین های کشاورزی و مسائلی از این دست سو استفاده کرده اند. از هرکس در هر مقامی چه در وزارت کشور، وزارت پیشمرگه و نهاد نخست وزیری و در مسند وزارت و چه در مسند حزبی و امنیتی باید در رابطه با کارهایی که کرده تحقیق به عمل آید.

با جوانان بسیاری صحبت کرده ام و [همه] از فساد گله مند هستند.

برای ما مبارزه با فساد مساله ای حیاتی است. چگونه در مقابل داعش با تمام توان و قدرتمان جنگیدیم، با همان اراده نیز به مقابله با فساد خواهیم پرداخت.