هنوز هم صحبت از خودمختاری کردها سوریه را به هم می ریزد

فهیم تاشتکین/ المونیتور
برگردان از انگلیسی: NNS ROJ

دمشق، سوریه - در سازمان اطلاعات سوریه، جایی که من و دیگر همکار خبرنگارم به دنبال مجوز سفر به قامیشلو هستیم، به ما گفتند برای سفر به قامیشلو علاوه بر مجوز وزارت اطلاعات به کسب اجازه از اداره امور سیاسی نیز نیاز داریم. مدیر بخش اطلاعات و مطبوعات که کنترل رفت و آمد رسانه های خارجی در داخل سوریه را برعهده دارد، در حالیکه پشت میز خود نشسته بود از ما پرسید: "چرا قصد سفر به قامیشلو را دارید؟"  

در دمشق، هنگامی که به شمال سوریه، منطقه ای که اخیراً کردها  آن را روژاوا نامیده اند، اشاره می کنید به تو با بدگمانی نگاه می شود. با وجود آنکه کردها پذیرفتند (البته نه از سر رغبت) نام روژاوا را به سیستم فدرال دموکراتیک شمال سوریه تغییر بدهند، اما هنوز هم بدگمانی نسبت به آرمانهای استقلال طلبانه کردها در میان عرب ها، مسیحی های سریانی و ترکمن ها وجود دارد.  

در محافل سیاسی و نظامی دمشق طرح شعار "خودمختاری دموکراتیک" به عنوان مقدمه تجزیه کشور تلقی می شود. سوری ها گمان می کنند ایالات متحده در حال ایفای نقش برای این بازی است؛ از اینرو هنگامی که سخن از سفر  به قامیشلو به میان می آید ابرو ها درهم فرومی رود.

ژنرال دوباره پرسید : "چرا می خواهید به قامیشلو بروید؟ آنجا چه چیزی وجود دارد؟ به امید دیدن چه چیزی می خواهید به آنجا بروید ؟ " در ادامه نیز گفتگوها به این شکل ادامه یافت:

+ " خوب ما به جاهایی مثل حلب و حمص رفته ایم. چرا نباید به قامیشلو برویم؟ مگر قامیشلو جزء شهرهای سوریه نیست؟"
-"چرا البته که هست، اما در آنجا یک سری مشکلات و مسائل امنیتی وجود دارد."
+"حلب که از آنجا خطرناک تر است، ما تماس هایی با کردها داشته ایم، آنها امنیت ما را تضمین کرده اند."
-" اگر آنجا باشید ممکن است..."

در واقع اجازه ما از قبل صادر شده بود؛ برگه ما روی میز ژنرال قرار داشت. ما تنها به امضای او نیاز داشتیم. فقط آنها نبودند که دوست نداشتند در دمشق به روژاوا فکر شود. حتی آژانس مسافرتی نیز پیش از فروش بلیط خواستار مجوز اداره مهاجرت برای سفر ما به قامیشلو شد؛ هرچند که مجوز وزارت اطلاعات برای ما کافی بود.

مدیر بخش رسانه های خارجی گفت: ترکیه با حمایت از شورشیان مسلح، سوریه را نابود کرده است و همچنین ترکیه را مسئول تخریب و غارت حلب می دانست. هرکس که در سوریه با خبرنگاران ترکیه ملاقات می کرد بلافاصله یادآور روابط خوب دو کشور قبل از سال ۲۰۱۱ می شد و اینکه چگونه ترکیه با حمایت از مخالفان مسلح تغییر موضع داد.

مسئول دیگری که در همان اتاق در حال مکالمه با دوتن از مقامات نظامی روس بود، به گفتگوهای ما پیوست.

 او گفت: "روابط خوب میان ترکیه و سوریه به نفع هر دو کشور بود. مردم به راحتی سفرهای روزانه در مرزهای دو کشور انجام می دادند. تجارت در حال شکوفایی بود. "اردوغان با گشودن درهای ترکیه به روی مخالفان مسلح و دادن اسلحه و مهمات به آنها خسارات فراوانی به هر دو کشور وارد آورد."

" ببینید حتی من هم از شنیدن خبر بمبگذاریهای انتحاری در ترکیه ناراحت شدم." 

او در ادامه افزود: "هیچکس نمی داند که چه تعداد خانه امن توسط گروه هایی مثل دولت اسلامی (داعش) در ترکیه ایجاد شده است. امنیت و ثبات در سوریه به منزله امنیت و ثبات برای ترکیه نیز هست. این دو کشور در بسیاری از زمینه ها بر روی یکدیگر تاثیر مستقیم دارند. اگر وضعیت اقتصادی در سوریه بد است، ترکیه نیز از آن رنج می برد. امیدوارم از حرفهای من دچار سوء تفاهم نشوید، ما مطلقاً هیچ مشکلی با مردم ترکیه نداریم، ما می دانیم بیشتر آنها از ما حمایت می کنند. بنابراین دولت ترکیه از انجام این کارها چه سودی می برد؟ ممکن است ترکیه از  قطر و عربستان سعودی کمک های مالی دریافت کرده باشد، اما این موضوع چه فوایدی برای ترکیه به همراه داشته است؟ هیچ چیز."

همانطورکه گفتگوها در جریان بود با خودم گفتم الان بهترین زمان برای پرسیدن این سوال است که آیا رژیم دمشق خودمختاری دموکراتیک روژاوا را خواهد پذیرفت؟ و یا آیا سوریها با سیاست اردوغان برای مهار دستاوردهای کردها در سوریه را موافقند یا نه؟ ژنرالی که در حال صحبت با روس ها بود در جواب گفت: "اولویت اولیه ما نابودی کامل "جبهه فتح الشام" و "داعش" و متحدان آن در خاک سوریه است.  کردها شهروندان ما هستند. ما خواهان آن هستیم که مشکلات خود را با آنها برروی میز مذاکره حل کنیم. ما تنها یک پرچم داریم وآن هم پرچم سوریه واحد است. آنها تا پیش از این پرچم سوریه را در دست داشتند و آنچه که دوباره در دست خواهند گرفت نیز همان خواهد بود."

مقامات نظامی و غیرنظامی سوریه هر دو واکنش یکسانی به ایده فدرالی شدن یا خود مختاری شمال سوریه نشان دادند: "نه، این ایده قابل قبول نیست. اما با ارتقاء قوانین بخش های محلی، برخی از اختیارات دولت مرکزی قابل انتقال به استانها است."

شریف اباظه از معدود نمایندگان پارلمان سوریه است که ابای چندانی از انتقاد کردن از دوران فرمانروایی حافظ اسد رئیس جمهور سابق ندارد. آخرین بار که المانیتور با او درباره مسئله خودمختاری در سوریه گفتگو کرده بود،  چنین گفته بود: 

" در سال ۱۹۹۸ طی سخنانی در مجلس به نارضایتی کردها اشاره کردم و گفتم باید حق استفاده و حفظ  فرهنگ و زبان کردی به کردها داده شود و در مورد اعطاء خودمختاری به آنها نیز صحبت کردم." با وجود پافشاریهای من، سخنرانی من در آن دقایق در پارلمان ضبط نشد. رژیم نمی توانست با مفهوم خودمختاری و فدرالیسم کنار بیاید و آن را بپذیرد. قانون اداره محلی وجود دارد. برخی از اصول قانون اساسی به خاطر جنگ با اسرائیل در سال ۱۹۷۳ متوقف شده است و قانون اداره محلی از جریان خارج شد. ما می توانیم برخی از بندهای آن را اصلاح کنیم و برخی از اختیارات را از قدرت مرکزی به مقامات محلی منتقل نماییم. در حق کردها ستم شده است. ما باید راهی برای بهبود وضعیت کردها پیدا کنیم. دیگر هیچ چیز مانند گذشته نیست."

درحالی که برخی آشکارا مدل ارائه شده توسط کردها را ستایش می کنند، هستند کسانی که به شدت مخالف توسعه همکاری کردها، یگان های مدافع خلق، با ایالات متحده آمریکا هستند.

یک ژنرال بازنشسته که نخواست نامش فاش شود در گفتگو با المانیتور گقت: "کردها اشتباه کردند. آنها نباید وارد رابطه با ایالات متحده می شدند. در سال ۲۰۰۴، پس از به وجود آمدن تنش در قامیشلو ما گزارشی با مضمون کردها برای رئیس جمهور بشاراسد تهیه کردیم ودر آن به بازگرداندن حق و حقوق کردها اشاره نمودیم. اسد پس از خواندن این گزارش به قامیشلو رفت و با کردها ملاقات کرد و تاحدودی بهبود در وضعیت کردها که دارای حق شهروندی نبودند به وجود آمد. بله کردها باید حق خود را بگیرند. اما آنها نباید از سیاست درهای باز رژیم سوء استفاده می کردند. آنها نباید بیش از حد با آمریکایی ها ارتباط برقرار می کردند. دولت سوریه هرگز با گزینه فدارالیسم یا خودمختاری موافقت نخواهد کرد. چرا که با اینکار کشور تجزیه خواهد شد."

در راه قامیشلو

در دمشق، در پی تلاشهای من، مجوز دیدار از قامیشلو صادر شد. جمعه بود. بزرگراه های منتهی به  فرودگاه دمشق و ایست های بازرسی متعدد آن عملاً  خالی بود. تعداد کمی مسافر در ترمینالها حضور داشتند. چون آخر هفته بود. به من گفته شده بود که پروازهای داخلی در روزهای دیگر هفته معمولاً پر است. 

هنگامی که یک مسافر خارجی از دمشق به دیگر شهرهای سوریه می رود گویی در حال خروج از کشور خارج است. سوریها عاشق آن هستند که یک چیز را چندین بار ثبت کنند. برگه مجوز ما که توسط وزارت اطلاعات صادر شده بود  در چهار نقطه دیگر کنترل و بررسی شد و در هر بار بررسی ثبت نیز گشت. افسری که پشت میز نشسته بود نمی توانست مجوز را صادر کند. او برگه را نزد مافوق خود برد. باوجودیکه پرواز ما یک پرواز داخلی بود پاسپورت و شناسنامه ما مورد بررسی قرار گرفت. به من گفتند که این کار برای متوقف کردن مجرمان و کسانی که از خدمت سربازی فرار می کنند، صورت می گیرد.

اما یک افسر دیگر یک توضیح متفاوت ارائه داد: "بسیاری از همکاران ما بە دلیل انفجار راکتهای تروریستها جان خود را از دست دادند. برخی از آنها نیز به تازگی توسط ارتش استخدام شده اند. از اینرو به دلیل کمبود نیروی انسانی تصمیم به ادغام کنترل پروازهای داخلی و خارجی گرفته شد."

فرودگاه قامیشلو در جوار دروازه مرزی ترکیه است. ارتش سوریه ساختمانهای عمومی را که در آن نزدیکی قرار دارند کنترل می کند. بخش هایی از محلهای سکونت و جاده اصلی با هم به فرودگاه متصل شده اند. 
نیروهای پلیس کرد و ی.پ.گ در فاصله دورتری قرار دارند. حتی در خود قامیشلو نیز کسانی که قصد رفتن از یک بخش شهر به بخش دیگر را دارند، برای در امان ماندن از کنترل های داخل شهری ارتش ناچارند از میانبرهای پیچیده ای عبور کنند. سربازان سوری در مناطق تحت کنترل کردها با یونیفرم و سلاح وارد نمی شوند.

بزرگراه تحت کنترل ارتش از همان فرودگاه مملو از پوسترهای تبلیغاتی اسد و شیخ حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان است. دیوارها پر شده از تصاویر و شعارهایی که مربوط به بشار اسد و پدرش حافظ اسد است. در محل اتصال جاده اصلی به دفاتر عمومی شعار "دفاع از سوریه" بیشتر از همه به چشم می خورد.

از دو روزنامه نگار کرد پرسیدم که کردها این شعارها را چگونه ارزیابی می کنند؟ آنها در پاسخ گفتند پیام این شعارها بسیار ساده است: به سوریه آسیب نزنید، از آن دفاع کنید.

با عبور از بزرگراه تحت کنترل ارتش همه چیز تغییر می کند. تصاویر عبدالله اوجالان رهبر دربند حزب کارگران کردستان جایگزین تصاویر بشار اسد می شود. اوجالان پایه گذار ایده "خودمختاری دموکراتیک" است.

کردهای سوریه در تلاش برای شکل دهی به سرنوشت خویش هستند و هم اکنون در چهارراه سرنوشت ساز خود قرار دارند. 

ترکیه از یک سو با توسل به زور آنها را تحت فشار قرار داده است و از سوی دیگر در شرق نیز، همپیمانش مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق، را وادار به تحریم کردها کرده است؛ و در نهایت رژیم سوریه از طرح کردها مبنی بر فدرالیسم و همکاری آنها با ایالات متحده ناراضی است.

کردها نباید کارتی را که رژیم سوریه برای بازی علیه شان در دست دارد، دست کم بگیرند. منظور من از کارت تحریک کردها علیه کردها و عوامل برهم زننده هژمونی میان کردها، عرب ها، ترکمن ها، مسیحی های سریانی، ارمنی ها، کلدانی ها، چرکس ها و چچنی ها است که هرکدام بخشی از پروژه روژاوا هستند.