افزایش تلاش های سپاه برای خلع سلاح احزاب کُرد از طریق پارلمان عراق

گزارش: عمار گلی

NNSROJ: پس از خروج آخرین اعضای مجاهدین خلق از خاک عراق و افزایش تنش ها میان احزاب کُرد و ایران، بنظر می رسد که سپاه پاسداران اکنون با لابی گری و تشدید فشارها بر احزاب شیعه به دنبال رقم زدن سرنوشتی مشابه برای احزاب شرق کُردستان است. 

به گزارش کانال خبری NRT فراکسیون دولت قانون به رهبری نوری مالکی که بزرگترین فراکسیون پارلمان عراق است در تلاش است  طرحی قانونی را در پارلمان این کشور به تصویب برساند که به فعالیت های احزاب مخالف همسایه های عراق پایان داده و آنان را خلع سلاح کنند.

یکی از نماینده های عضو فراکسیون دولت قانون اعلام کرده که این طرح به منظور دادن اطمینان خاطر به کشورهای همسایه عراق تهیه شده است.

بنا به گزارش ها پیش نویس این طرح در سال ۲۰۰۶ و با استناد به ماده هشتم قانون اساسی عراق نوشته شده و بیش از آنکه به احزاب کُرد ارتباطی داشته باشد طرحی بوده برای خلع سلاح و اخراج اعضای سازمان مجاهدین خلق  از عراق.

شهریور ماه امسال آخرین اعضای سازمان مجاهدین خلق پس از حضوری ۳۰ ساله و پر تنش در خاک عراق از این کشور خارج شدند.

علی رغم اینکه سازمان مجاهدین پس از حمله آمریکا به عراق عملا خلع سلاح شد، نیروهای وابسته به سپاه پاسداران و گروه های همپیمان آن بارها کمپ های این سازمان را هدف قرار داد و ده ها تن از اعضای مجاهدین را به قتل رساندند.

در سپتامبر سال ۲۰۱۳ در نتیجه حمله گروهی مسلح به کمپ اشرف دست کم ۷۰ تن از اعضای سازمان مجاهدین کشته شده و ده ها تن نیز مجروح شدند. پس از این حمله سپاه و مقام های ایران با انتشار بیانیه هایی خرسندی خود را از کشتار مجاهدین ابراز داشتند.

در ماده هشتم قانون اساسی عراق دولت این کشور متعهد شده که در امور داخلی شورهای همسایه عراق دخالت نکرده و تلاش کند که مشکلات را از راه های آشتی جویانه و با توجه به منافع مشترک و میثاق های بین المللی به سرانجام برساند.

کانال خبری NRT در ادامه گزارش کرده که فراکسیون های شیعه پارلمان عراق و در راس آنان دولت قانون از سوی ایران برای ارائه و تصویب این طرح تحت فشار هستند.

یکی از اعضای فراکسیون حزب دموکرات کُردستان در پارلمان عراق طرح یاد شده را توطئه نوری مالکی علیه اقلیم کُردستان نامیده است.

اسلام حسین در گفتگو با سایت خبری باس نیوز احزاب شرق کُردستان در اقلیم کُردستان " با رضایت حکومت" به فعالیت مشغول بوده و از اقدامی تحریک آمیز در مرزها خودداری می کنند.

این نماینده پارلمان عراق افزوده که دولت قانون و نوری مالکی هیچ اقدامی نمی توانند انجام دهند چراکه "رضایت سازمان ملل را داشته و این رضایت بر اساس قانون است".

گفته می شود که طرح یاد شده پس از تغییر سفیر ایران در عراق با شدت بیشتری از سوی مقام های ایران دنبال می شود.

ماه گذشته حسن دانایی فر جای خود را به سردار ایرج مسجدی از اعضای ارشد سپاه قدس و مشاور قاسم سلیمانی داد. از سردار مسجدی همچون معمار پیمان استراتژیک میان اتحادیه میهنی کُردستان و حزب دموکراتیک کُردستان یاد می شود. وی روابط نزدیکی با رهبران دو حزب اصلی اقلیم کُردستان دارد.

نزاع و ترور در اقلیم کُردستان

به نظر می رسد که فشارهای ایران برای محدود کردن فعالیت احزاب اپوزیسیون کُرد در اقلیم کُردستان واکنشی است به افزایش تحرکات این احزاب در طی یک سال اخیر.

از بهار امسال و با شدت گرفتن درگیری ها در شرق کُردستان مقام های نظامی ایران خصوصا سپاه پاسداران بارها تاکید کرده بودند که در صورت تداوم حضور نظامی احزاب اپوزیسیون کُرد در شرق کُردستان مراکز آنان را در اقلیم کُردستان هدف قرار خواهند داد. 

فرمانده نیروی زمینی سپاه تیرماه گذشته تهدید کرده بود که در صورتی که حکومت اقلیم کُردستان "به تعهدات خود مبنی بر جلوگیری از تحرک و اقدامات ضدامنیتی" عمل نکند عقبه احزاب کُرد را "در هر نقطه و منطقه‌ای باشد" هدف قرار خواهند داد. 

در طی ماه های گذشته چندین هیات از اقلیم کُردستان به صورت جداگانه به ایران سفر کرده و با مقام های ایران دیدار و مذاکره کرده بودند.

سابقه درگیری میان احزاب شرق کُردستان و نیروهای سپاه پاسداران در اقلیم کُردستان به دهه نود میلادی باز می گردد.

پس از آنکه حزب دموکرات کُردستان با پشتیبانی ارتش بعث سه استان دهوک، اربیل و سلیمانیه را به کنترل خود در آورد، اتحادیه میهنی نیز با همکاری نیروهای سپاه پیشمرگه های پارتی را از استان سلیمانی بیرون راندند.



اتحادیه میهنی در ازای پشتیبانی سپاه به نیروهای سپاه اجازه ورود به عمق خاک اقلیم کُردستان و هدف قرار دادن مقرهای حزب دموکراتک کُردستان ایران و کومله را دادند.

همچنین بر اساس آمار های ارائه شده توسط احزاب شرق کُردستان، سپاه قدس در دهه ۹۰ میلادی با همکاری عومال بومی خود دست کم ۲۸۰ تن از مخالفان خود را در اقلیم کُردستان ترور کرده است.

در آخرین مورد حزب دموکرات کُردستان نیروهای سپاه را عامل بمبگذاری در مقر این حزب در ۳۰ آذر معرفی کرده است.

در نتیجه انفجار دو بمب در مقر حزب دموکرات کُردستان "حدک" پنج تن از نیروهای پیشمرگه این حزب و دو تن از نیروهای آسایش جان خود را از دست دادند.

نخست وزیر اقلیم کُردستان در گفتگو با بی بی سی فارسی ایران را متهم به دست داشتن در این انفجارها کرده بود. با این حال مقام های جمهوری اسلامی تا کنون به اظهارات نچیروان بارزانی واکنش نشان نداده اند.

سابقه حضور احزاب دیگر بخش های کُردستان در جغرافیای عراق

اگرچه بیش از ۵۰ سال از حضور احزاب اپوزیسیون شرق و شمال کُردستان در کوهستان های اقلیم کُردستان و خاک عراق می گذرد، با این حال حضور گسترده این احزاب به سال های پایانی دهه هشتاد میلادی و آغاز یورش نیروهای نظامی ایران پس از انقلاب به کُردستان باز می گردد.

پس از شدت گرفتن درگیری ها در شرق کُردستان دو حزب کومله و حزب دموکرات کُردستان ایران بخشی از مرکز فرماندهی خود را به خاک عراق و اقلیم کُردستان کنونی منتقل کرد.

این احزاب از اوایل دهه ۹۰ میلادی و پس از جنگ خلیج و افزایش حملات توپخانه ای ایران بیشتر نیروهای خود را از مرزهای ایران و اقلیم کُردستان خارج کرده و در عمق اقلیم کُردستان مستقر شدند.

در حال حاضر اکثر پیشمرگه ها و دفتر سیاسی دو حزب دموکرات کُردستان ایران "حدکا" و حزب دموکرات کُردستان "حدک" در کویه مستقر هستند. همچنین از بهار امسال شماری از نیروهای حدکا در چارچوب استراتژی تازه این حزب به نام "راسان" در کوهستان های شهرستان سیدکان در استان هولیر مستقر شده اند که بارها هدف حملات توپخانه ای ایران قرار گرفته اند.

پیشمرگه ها و فرماندهان و رهبران سیاسی حزب کمونیست ایران و شاخه کُردستان آن کومله نیز در منطقه ای به نام "زەڕ گوێز" در استان سلیمانیه مستقر هستند.

اعضا و پیشمرگه های دو طیف دیگر کومله به نام های "کومله انقلابی زحمتکشان کُردستان ایران" و "کومله زحمتکشان کُردستان" نیز در همین منطقه مستقر هستند.



علاوه بر این مقر اصلی نیروهای حزب آزادی کُردستان "پاک" نیز در اربیل پایتخت اقلیم کُردستان بوده و هم اکنون شمار زیادی از پیشمرگه های این حزب نیز در جبهه های جنگ علیه داعش حضور دارند.

گریلاهای حزب حیات آزاد کُردستان علی رغم حضور در جغرافیای اقلیم کُردستان، در مناطقی مستقر هستند که عملا خارج از حوزه نفوذ حکومت اقلیم کُردستان محسوب می شوند.

گریلاهای پژاک به همراه گریلاهای حزب کارگران کُردستان بخش های وسیعی از مرزهای ایران و اقلیم کُردستان در استان های اربیل و سلیمانیه از جمله کوهستان های قندیل، خواکورک و خنیره  را در کنترل خود دارند.

بخشی از این مناطق از پیش از جنگ اول خلیج و بخش دیگری نیز در جریان جنگ های داخلی اقلیم کُردستان به کنترل حزب کارگران کُردستان در آمده است. همچنین بخش های وسیعی از استان دهوک نیز از دهه 80 میلادی تحت کنترل گریلاهای پ.ک.ک است.

تلاش مقام های اقلیم برای کاهش تنش میان سپاه و احزاب شرق کُردستان

علی رغم ابراز نگرانی نماینده های حزب دموکرات کُردستان در ارتباط با طرح فراکسیون دولت قانون، مقام های اقلیم کُردستان و در راس آنان حزب دموکرات در یک سال گذشته بارها از احزاب شرق کُردستان خواسته بودند که به حملات خود به ایران پایان دهد.

در طی ماه های گذشته چندین هیات از اقلیم کُردستان به صورت جداگانه به ایران سفر کرده و با مقام های ایران دیدار و مذاکره کرده بودند.

اکثر دیدارها حول رایزنی مقام های دو طرف برای کاهش تنش ها در مرزهای اقلیم کُردستان و درگیری میان نیروهای حزب دموکرات کُردستان ایران و سپاه و توقف توپباران مناطق مرزی صورت گرفته است.

اوایل مرداد ماه و در اوج تنش ها میان حزب دموکرات کُردستان ایران و سپاه هیاتی از اتحادیه میهنی به ریاست برهم صالح با سفر به تهران با مقام های ایران به گفتگو و رایزنی پرداخته بودند.

اندکی پس از این سفر هیاتی بلند پایه به ریاست "کریم سنجاری" وزیر کشور و عضو دفتر سیاسی حزب دموکرات کُردستان عراق در دیدار با "علی شمخانی" دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در خصوص آخرین تحولات در مرزهای مشترک میان اقلیم و ایران به گفتگو و رایزنی پرداخته بودند.



در این دیدار کریم سنجاری ضمن اشاره به حمایت های مستمر جمهوری اسلامی ایران از اقلیم کردستان در زمینه های امنیتی، سیاسی و اقتصادی تاکید کرده بود که "به هیچ گروهی اجازه شرارت در مناطق مرزی ایران" را نخواهند داد.

شامگاه روز ۱۱ مهر نیز نچیروان بارزانی بدور از چشم رسانه ها برای دیدار با مقام های ایران و فراهم آوردن مقدمات سفر مسعود بارزانی به ایران وارد تهران شده بود. 

پیشتر مقام های اقلیم کُردستان اعلام کرده بودند که در آینده ای نچندان دور مسعود بارزانی رئیس حزب دموکرات کُردستان برای دیدار با مقام های ایران به این کشور سفر خواهد کرد.

اگرچه سپاه در تلاش است با تصویب چنین قانونی بر میزان فشارها بر احزاب شرق کُردستان بیافزاید و به اهداف خود دست یابد، اما بنظر نمی رسد که تصویب چنین قانونی بتواند منجر به خلع سلاح این احزاب و یا خروج آنان از اقلیم کُردستان و عراق شود.

برخلاف نمونه سازمان مجاهدین خلق، نفوذ سیاسی و نظامی سپاه پاسداران در اقلیم کُردستان بسیار محدودتر است و اگرچه ایران از روابط دیرینه ای با احزاب و حکومت اقلیم کُردستان برخوردار است، با این حال فاقد هسته های قدرتمند نظامی - مشابه هسته های نظامی در مرکز و جنوب عراق است.

از سوی دیگر اگرچه اقلیم کُردستان همچنان از نظر قانونی و عرف بین المللی بخشی از خاک عراق محسوب می شود، اما دولت مرکزی فاقد قدرت اجرایی و قانونی تاثیرگذاری در اقلیم کُردستان است.

با این حال باید منتظر ماند و دید که حکومت اقلیم کُردستان چه واکنشی به تصویب احتمالی این قانون از خود بروز داده و چگونه با آن تعامل خواهد کرد.