بخش فارسی رسانه‌های اقلیم؛ از PUK media و پیامنیر تا باس‌نیوز

عمار گلی، کاوه قریشی

بخش فارسی وبسایت خبری باس‌نیوز در اربیل اقلیم کُردستان روز یکشنبه ۲۶ فوریه آغاز به فعاليت کرد.

باس نیوز، از جمله رسانه‌های آنلاین نزدیک به حزب دمکرات کُردستان عراق است که در سال‌های گذشته به زبان کُردی سورانی، کرمانجی، عربی، ترکی و انگلیسی فعالیت کرده است.

این وبسایت اعلام کرده که هدف از راه‌اندازی بخش فارسی را رساندن " پیام مهم تحولات سیاسی پیشروی اقلیم کُردستان" اعلام کرده است.

راه‌اندازی بخش فارسی وبسایت باس نیوز در حالیست که جمهوری اسلامی به عنوان یکی از متحدان اقلیم کُردستان در گذشته همواره با فعالیت این رسانه‌ها به زبان فارسی مخالفت کرده است.

از سال ۲۰۰۵ که حکومت جدید اقلیم کُردستان تشکیل شد، هر دو حزب اصلی دمکرات کُردستان عراق و اتحادیه میهنی بخش فارسی را به ارگان‌های خبری آنلاین خود اضافه کردند.

بخش‌های فارسی خبرگزاری "Peyamner" در اربیل و " PUK media" در سلیمانیه در پی فشارهای ایران متوقف شدند. فعالیت‌های خبرگزاری پیامنیر نزدیک به حزب دمکرات کُردستان دو سال پیش متوقف شد و به گفته برخی از فعالان رسانه‌ای جای خود را به آژانس "زاگرس" داد.

آغاز به کار بخش فارسی وبسایت باس‌نیوز مصادف بود با اولین سالگرد توقف فعالیت‌های روزنامه "هاولاتی" که یکی از با سابقه‌ترین رسانه و روزنامه مستقل اقلیم کُردستان بود.

روزنامه هاولاتی و شمار زیادی از رسانه‌ها و روزنامه‌های موجود در اقلیم کُردستان در طی سه سال گذشته چندین رسانه و روزنامه با سابقه به دلیل بحران های اقتصادی موجود در اقلیم کُردستان به فعالیت‌های خود پایان دادند.

بسیاری از منتقدان حزب دموکرات را متهم می‌کنند که از دآامدهای نفتی و عمومی برای راه‌اندازی بنگاه‌های رسانه‌ای حزبی سود می‌جوید.

چندی پیش آسوس هَردی سردبیر هفته نامه "ئاوێنە" با انتقاد از تامین هزینه رسانه‌های حزبی از بودجه‌های عمومی گفته بود "در سرزمینی که خود با یک بحران اقتصادی عمیق دست و پنجه نرم می‌کند، میلیون‌ها دلار برای تامین هزینه رسانه‌های حزبی مصرف می‌شود".

علاوه بر حزب دموکرات کُردستان، اتحادیه میهنی کردستان دیگر رقیب دیرینه این حزب نیز صاحب تعداد زیادی شبکه تلویزیونی، رادیو و روزنامه است که هزینه شمار زیادی از این رسانه‌ها نیز از بودجه‌های عمومی تامین می‌شود.



از جمله دیگر رسانه‌هایی که در زمان حیات خود، تلاش کرده اخبار را به زبان‌های غیر کُردی از جمله فارسی منتشر کند، خبرگزاری متوقف شده “آکا نیوز” است. این خبرگزاری، از سوی بدران حبیب، از مشاوران فرهنگی نچیروان بارزانی و ٰرئيس موسسه فرهنگی انتشاراتی آراس بنیانگذاری شد. بخش‌های فارسی و ترکی آکا نیوز بعد از مدتی متوقف شدند. کوتاه مدتی پس از آن نیز فعالیت این خبرگزاری به طور کلی متوقف شد.

گفته می‌شود که آکا نیوز، سرآغاز راهی بود که سرانجام به تاسیس مرکز رسانه‌ای رووداو انجامید.

اما روودوا، که از حمایت مالی و سیاسی نیچیروان بارزانی، نخست وزیر اقلیم و از اعضای رهبری حزب دمکرات بر خوردار است، نخستین مرکز رسانه‌ای کُردی بود که بنا داشت قواعد کار خود را بر اساس استانداردهای غول‌های رسانه ای جریان اصلی جهان تنظیم کند.

این رسانه، برای نخستین‌بار، پوشش اخبار هر چهار بخش کُردستان را به صورت منظم و سیستماتیک در دستور کار قرار داد.

پیش از رووداو، رسانه‌های اقلیم کُردستان به صورت پراکنده برای پوشش اخبار سایر بخش‌های کُردستان، برخی از خبرنگاران کُرد روژهلاتی در باشور کُردستان را به استخدام در آورده بودند.

با تاسیس این تلویزیون و بعد از کانال کُردستان ۲۴ و افزودن اخبار روژهلات کُردستان به بخش کُردی خود، به کارگیری خبرنگاران روژهلاتی شکلی سازماندهی شده به خود گرفت.

برخی از کارمندان این تلویزیون‌ها،‌ از اعضای احزب کُرد مخالف جمهوری اسلامی (عمدتا کومله و دمکرات) و برخی دیگر نیز آنهایی هستند که همزمان با موج جدید مهاجرت کُردهای ایران در سال ۲۰۰۵ وارد کُردستان عراق شدند.

نگاه رسانه‌های کُردی اقلیم به سایر بخش های کُردستان، عمدتا سیاسی و در راستای تامین منافع صاحبان آن رسانه‌ها است. در گذشته نیز، اخبار مربوط به ایران به زبان‌های کُردی و فارسی همواره با ملاحضه‌های سیاسی صورت گرفته است.

در آغاز جنگ داخلی سوریه، تلویزیون رووداو، وبسایت باس‌نیوز و دیگر رسانه‌های اقماری حزب حاکم در اربیل، تلاش کردند از طریق پوشش ویژه بر نفوذ رقبای خود در روژآوا تاثیر بگذارند. اما بیشتر پروژه‌های عملی و رسانه‌ای حزب دمکرات برای گسترش نفوذ خود در روژآوا شکست خورد و در مقابل حزب اتحاد دمکراتیک توانسته بر این مناطق چیره شود.

در پی شکست برنامه‌های رسانه‌های اقماری حزب دموکرات کُردستان در روژآوا، این حزب با آسیب‌‌شناسی وضعیت فعلی، تلاش‌های گسترده‌ای را برای رویارویی با حوادث احتمالی مشابه در روژهه‌لات به کار انداخت.

در این راستا پارت آزادی کُردستان "پاک" بیش از پیش تجهیز و اعضای پراکنده دیگر احزاب نیز که ساکن شهرهای اقلیم بودند با پیشنهادهای مالی برای کار در رسانه‌های تلویزیونی فراخوانده شدند.

افزودن بخش فارسی به وبسایت باس نیوز، ممکن است سر آغازی برای توجه سایر رسانه‌ها به مخاطبان فارسی‌زبان در کشورهای مختلف از جمله در ایران باشد. 

این سیاست هم می‌تواند پاسخ به یک ضرورت تلقی شود، هم ممکن است نشانه‌ای باشد برای عزم حزب دمکرات کُردستان جهت رویارویی مستقیم‌تر با جمهوری اسلامی ایران که در سال‌های گذشته روابط نسبتا سردی در مقایسه با کشوری مانند ترکیه داشته‌اند.