آیا می توان بازی خوبی با اردوغان خشمگین انجام داد؟

نیویورک تایمز
برگردان از انگلیسی: NNSROJ

بازداشت های گسترده و تصفیه های فله ای پس از کودتای نظامی نافرجام در ترکیه خوفناکترین هراس ها از حکومت رجب طیب اردوغان رئیس جمهور آن کشور را موجب شده است و این تازه ترین مورد از خشونت های تاریخی مداوم در آن کشور است. آقای اردوغان در سال های اخیر با سرکوب خشن مطبوعات و جامعه مدنی، حمایت از گروه های مسلح افراطی در سوریه، شکست وعده هایش در رابطه با پروسه صلح با کُردهای کشورش و تلاش بی امان برای تغییر قانون اساسی نشان داده که می تواند شبیه یک دیکتاتور حکمرانی کند.

از نقطه نظر واشنگتن، ترکیه بیش از پیش به جای آنکه متحدش باشد به یک دردسر تبدیل شده است. هرگز هیچ یک از اعضای پیمان ناتو تا این حد از مسیر اصلی منحرف نشده بودند. همین موضوع ایالات متحده را به سمت یک انتخاب دردناک می کشاند که می تواند آن کشور را به قطع حمایت از اردوغان، به هم زدن رابطه اش با ترکیه و حتی تلاش برای اخراج ترکیه از ناتو سوق دهد. این امر می تواند سبب بازگشت انسجام در سیاست ناتو در قبال سوریه شود؛ جایی که در آن یک عضو ناتو، یعنی ایالات متحده، از جریانی حمایت می کند و در همان حال یک عضو دیگر ناتو، یعنی ترکیه، آنها را بمباران می کند.

راه حل دیگر البته چندان سهل و آسان به نظر نمی رسد، اینکه اهمیت ژئوپلتیک منحصربه فرد ترکیه را به رسمیت بشناسیم و اردوغان را همان گونه که هست بپذیریم. این راه حل اگرچه گزینه چندان شرافتمندانه ای نیست اما به بهترین شکل ممکن در راستای منافع آمریکا است. ترکیه به سمت انزوای بین المللی وحتی بحران های اقتصادی و جنگ داخلی پیش می رود. آمریکا برای کاستن از احتمال وقوع این بحرانها باید از باقیمانده قدرت و نفوذ خود در ترکیه استفاده کند و در عین حال باید از بسیاری از دوستان ترک خود، میلیون ها نفری که سوگوار روند فرسایش دموکراسی هستند فاصله بگیرد تا شاید شانس ساخت دوباره آن را بعد از این دوران سیاه بدست آورد.

ممکن است آقای اردوغان با افزایش تهدیدهایی که ثبات ترکیه را به خطر می اندازند، پذیرای مشاوره از سوی آمریکا شود و با تغییر رویکرد خود در قبال سوریه موافقت کند؛ که این به معنی پایان دادن به حمایتهای ترکیه از گروههای شبه نظامی و قرار گرفتن در جبهه مقابله با آنها، کاستن از میزان دشمنی با دولت بشار اسد و ازسرگیری مذاکرات معلق مانده صلح با کردها است. اگرچه شانس تحقق تمامی این رویکردها مانند انجام یک دوربرگردان است اما امکان تحقق بعضی از آنها هست و صد البته بدون نفوذ آمریکا هیچ کدام از این موارد قابل تصور نیست.

راه دیگرآقای اردوغان برای برخورداری مجدد ترکیه از کمک های واشنگتن این است که از سرکوب مخالفان در جریان مبارزات انتخاباتی دست بردارد. این نیز جز با تغییر در سیاست امنیتی ممکن نیست. اردوغان شرایطی را به وجود آورده است که در آن ترکیه زیر بار حملات بی پایان نیروهای بدخواهش که شامل کردها، سکولارها، روزنامه نگاران، رؤسای  دانشگاه ها، قضات و فتح الله گولن روحانی مقیم پنسیلوانیا هستند، قرار بگیرد. و این موضوع بر رای و نظر بسیاری از رای دهندگان سایه افکنده است.

چشم انداز بدتر شدن موقعیت استراتژیک ترکیه در منطقه می تواند اردوغان را به تغییر سیاستهایش در سوریه و دیگر کشورهای منطقه وادار کند. اگرچه شخصیت و یا محاسبات سیاسی اردوغان قابل پیش بینی نیست، اما به نظر می رسد که او تحمل مخالفان و مذاکره با آنها را آغاز خواهد کرد. هرتصمیمی توسط ایالات متحده برای حفظ رابطه با ترکیه به معنای پذیرش این واقعیت ناخوشایند است. 

بسیار مایه تأسف است که ترکیه نقش خود را در رهبری دموکراسی برای جهان اسلام رها کرده است، اما یک سیاست خارجی عاقلانه همیشه بر مبنای پذیرش واقعیت ها استوار است. قطع رابطه با دولتهای ناسازگار و حتی مجازات آنها با تحریم و دیگر اقدامات قهرآمیز قرن گذشته ، در دوران اوج قدرت آمریکا، یک اقدام واقع بینانه برای سیاست گذاران واشنگتن بود. اماچنین تاکتیک هایی در دنیای امروز دارای اثر گذاری کمتری است. زیرا ترکیه با گزینه های دیگری مانند قطع رابطه با ایالات متحده و پیوستن به جبهه روسیه و چین، یا راه اندازی یک جنگ تمام عیار علیه کردها ، و یا ارسال نیروهای زمینی به داخل خاک سوریه می تواند واکنش نشان دهد و چنین رویاهایی برای هیچ یک از دو طرف سودمند نخواهد بود.

یک دیپلماسی قوی با هدف حفظ دوستی ایالات متحده آمریکا و ترکیه به نفع واشنگتن است. ارتش ترکیه پس از کودتا با اخراج و دستگیری  افسران ارشد در یک بی نظمی به سر می برد و ایالات متحده نسبت به هرقدرت دیگری در موقعیت بهتری برای کمک به بازسازی آن قرار دارد. از یکسو ترکیه زیر بار حملات تروریستی مانند بمب گذاری در فرودگاه استانبول له شده است و همکاری سازمان اطلاعات آمریکا می تواند نقش حیاتی در پیشگیری از این حملات داشته باشد و از سوی دیگر بسیاری از کشورهای اروپایی از برخوردهای ترکیه ناراضی هستند و به نظر می رسد که از اخراج اردوغان از ناتو خوشحال خواهند شد؛ موضوعی که به نوبه خود می تواند منجر به ایزوله شدن هرچه بیشتر ترکیه شود. ایالات متحده قادر نیست برای سرکوب های داخلی ترکیه بهانه ای بیاورد اما می تواند از شرکای خود در ناتو بخواهد که خشم خود را کنترل کنند زیرا امنیت خاورمیانه به شدت به اقدامات ترکیه وابسته است.

مصالحه با ترکیه با وجود درخواست مصرانه ترکیه برای استرداد فتح الله گولن کسی که بیش از ۲۰ سال است در ایالات متحده زندگی می کند و اردوغان او را مغز متفکر کودتای اخیر ترکیه می داند، (آقای گولن این اتهامات را رد می کند) ممکن نیست و ایالات متحده برای سازش با ترکیه یاید به دنبال پیشنهادهای مؤثر دیگری برای تغییر سیاست هایش باشد و در عین حال موافقت با استرداد آقای گولن پس از یک مقاوت طولانی یک تقاضای بزرگ برای مصالحه می باشد.

تغییر رویه ناگهانی اردوغان در اداره ترکیه آن هم تنها براساس میل و اراده خود و انحراف غیر منتظره او از قدرت، بهبود روابط آمریکا و ترکیه را در چشم اندازی نزدیک به امری بعید تبدیل کرده و همکاری ترکیه با متحدان خود در ناتو، به ویژه در رابطه با سوریه را دچار تشتت و بی میلی کرده است؛ همچنین در داخل کشور نیز وجود مطبوعات آزاد  و حاکمیت قانون را تنها به خاطره تبدیل کرده است. با این حال هنوز هم منافع مشترک مهمی بین ایالات متحده و ترکیه وجود دارد و حیاتی ترین آن اطمینان از این موضوع است که ترکیه مانند بعضی از همسایگان خود  به سمتی پیش نمی رود که به فروریزی کامل آن منجر شود. درنهایت، در منطقه ای که آمریکا هیچ دوست واقعی ندارد رابطه با ترکیه مهمتر از آن است که بخواهد قطع شود.