دگرگونی های سیاسی و جغرافیایی پس از "آزادی"احتمالی رقه

یکی از اعضای نیروهای سوریه دموکراتیک در جبهه عین عیسی/ ANHA

گزارش: عمار گلی

'NNSROJ: نیروهای سوریه دموکراتیک' سرانجام پس از چندین ماه آماده سازی و انتقال هزاران جنگاور به جبهه های جنگ، عملیات نظامی خود را برای آزاد کردن شهر رقه و روستاهای تابعه آن آغاز کرد.

بر اساس خبرهای منتشر شده این سازمان نظامی، ظهر امروز ۲۴ می، عملیات مشترک خود با گروه های همپیمان خود را برای آزاد کردن شهر رقه و مناطق تابعه آن در شمال رود فرات آغاز کرد.

در این عملیات نیروهای سوریه دموکراتیک از سه جبهه 'عین عیسی'، 'سد تشرین' و شمال استان 'دیر الزور' هدف قرار خواهند داد.

گفته می شود دست کم ۳۰ هزار جنگاور شامل ۲۵ هزار جنگاور عضو یگان های مدافع خلق موسوم به ی.پ.گ و پنج هزار تن از اعضای گروه هایی همچون جیش الصنادید، گردان های نظامی سوتورو و جیش الثوار در این عملیات مشارکت خواهند کرد.

روژدا فلات یکی از فرماندهان نیروهای سوریه دموکراتیک در کنفرانسی مطبوعاتی در جبهه های جنگ اعلام کرد "ما اين عمليات را با مشاركت نيروهای سوریه دموکراتیک، لوا تحریر الشرق و نیروهای ائتلاف برای آزاد کردن شهر رقه آغاز کردیم. برای مقابله با هرگونه عملیاتی در جزیره، کوبانی و تل ابیض این عملیات را به گونه ای آغاز کردیم که خلقمان در منطقه در امان باشد". 

ابو فیاض از دیگر فرماندهان نیروهای سوریه دموکراتیک نیز تاکید کرد که هدف آنان از این عملیات "آزاد کردن" بخش شمالی رود فرات است که این استان را به دو قسمت جنوبی و شمالی تقسیم کرده است.

همزمان با آغاز عملیات رقه جنگنده های ائتلاف جهانی علیه داعش دست کم ۷ موضع داعش را در نزدیکی شهرهای شدادی، رقه و عین عیسی هدف قرار داده اند.

درصورت موفقیت عملیات نیروهای سوریه دموکراتیک و گروه های همپیمان آنها بیش از دو سوم از جغرافیای ۱۹ هزار کیلومتری استان رقه به کنترل این گروه در خواهد آمد.

در حال حاضر بیش از ۱۶ درصد از جغرافیای ۱۸۵ هزار کیلومتری سوریه تحت کنترل یگان های مدافع خلق و نیروهای همپیمان او است. داعش با ۴۹ درصد بخش اعضم سوریه را در کنترل خود دارد و ارتش سوریه و همپیمانان آن نیز ۲۰ درصد از سوریه را تحت کنترل خود دارند.

پیش از این نیز یگان های مدافع خلق و یگان های مدافع زن همراه با دیگر گروه ها شهر شدادی و روستاهای جنوبی استان حسکه را از داعش بازپس گرفته بودند. 

شهر شدادی و بیش از ۳۰۰ روستای تابعه آن اواخر ماه فوریه و در جریان عملیات "خشم خابور" به کنترل ائتلاف سوریه دموکراتیک در آمد. 

نیروهای سوریه دموکراتیک و یگان های مدافع خلق از سال ۲۰۱۵ تا کنون دست کم ۱۵ هزار کیلومتر از جغرافیای تحت تسلط داعش را آزاد کرده اند.



موقعیت سیاسی و نظامی شهر رقه

استان رقه یکی از استان های شمالی سوریه است که به ترتیب از شرق، جنوب و شمال با چهار استان حسکه، دیر الزور، حمص و حلب و از شمال با کشور ترکیه همسایه است.

این استان که تا پیش از جنگ داخلی سوریه جمعیتی یک میلیونی را در خود جای می داده و یکی از مراکز عمده غله و پنبه بحساب می آمد، در اوایل سال ۲۰۱۳ مرکز و شمار زیادی از شهرها و روستاهای آن به کنترل نیروهای ارتش آزاد و گروه های جهادی از جمله جبهه النصره در آمد.



روند کنترل این استان و مرکز آن در سال ۲۰۱۳ همزمان بود با حمله 'جبهه النصره' و گروه های جهادی به روستا ها و شهرهای روژآوا و اخراج گروهی شهروندان ساکن در شهرهایی چون تل ابیض و عین عیسی.

در ماه ژانویه سال ۲۰۱۴ گروه داعش پس چندین دور درگیری و با شکست گروه هایی چون 'جبهه النصره' و 'شاهین های سنی' این شهر و بخش های وسیعی از مرکز سوریه را به تصرف خود در آورد.

رقه اولین شهر بزرگی بود که توسط داعش تصرف شد و  کمتر از شش ماه پس از تصرف این شهر، داعش در عملیات برق آسایی بخش های وسیعی از کشور عراق از جمله موصل دومین شهر بزرگ عراق را به تصرف خود در آورد.

رقه دارای ۶۲ بخش و پنج شهرستان به نام های "تل ابیض، ثوره، معدن و رقه" است که یگان های مدافع خلق در ژانویه سال گذشته دو شهرستان تل ابیض و عین عیسی و شماری از بخش های شمالی آن را به کنترل خود در آوردند.

نقش نیروهای آمریکایی در عملیات آزاد کردن رقه

عملیات آزاد کردن رقه بزرگترین عملیاتی است که نیروهای نظامی آمریکا در کارزار سوریه در آن مشارکت داشته اند. 

اهمیت این عملیات تا بدانجا است که شماری از مقام های ارشد نظامی و سیاسی آمریکایی در طی چند ماه گذشته برای اطلاع از آمادگی نیروهای کُرد و همپیمانانشان چندین بار از منطقه و جبهه های جنگ دیدار کردەاند.

برخی گزارش ها حکایت از مشارکت دست کم ۲۰۰ تن از نیروهای ویژه آمریکا در این عملیات است. 


جوزف وتل

شامگاه ۲۱ می، ژنرال "جوزف ووتل" فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا در خاورمیانه، چهار روز پیش از آغاز عملیات نیروهای سوریه دموکراتیک در سفری ١١ ساعتە از غرب کُردستان، در دیدار با فرماندهان میدانی و مستشاران آمریکایی از آخرین وضعیت جبهه های جنگ اطلاع حاصل کرده بود.

این مقام بلند پایه آمریکایی در این رابطه اظهار داشته بود " پس از این دیدار، با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به توانایی نیروهای محلی و همچنین توانایی ما برای حمایت از آنها، منطقه را ترک کردم. به عقیده من این راهکار عملی بوده و به خوبی نیز پاسخ داده است".

جوزف وتل ارشد ترین مقام نظامی ایالات متحده است که پس از آغاز جگ داخلی سوریه وارد خاک این کشور شده است. 

پیش از جوزف وتل، "برت مک گورک" مشاور ارشد رئیس جمهور آمریکا دو بار در ماه های فوریه و می برای اطلاع از آخرین وضعیت جبهه های جنگ علیه داعش و وضعیت انسانی غرب کُردستان از این منطقه دیدار کرده بود.

سابقه حضور نیروهای آمریکایی در غرب کُردستان به ماه آگوست سال ۲۰۱۴ و سقوط شهر شنگال باز می گردد. شماری از نیروهای ویژه آمریکایی پس از بازدید از کوهستان شنگال با هماهنگی با مقام های روژآوا وارد وارد آن منطقە شده بودند.


دیدار برت مک گورک از کوبانی

شمار نیروهای آمریکایی در طی دو سال گذشته از ۱۵ نفر به حدود ۳۵۰ نیرو افزایش یافته است. به گفته مقام های آمریکایی و فرماندهان نظامی روژآوا، نیروهای آمریکایی علاوه بر آموزش نیروهای کُرد نقش ویژه ای را در تعیین اهداف نظامی در مناطق تحت کنترل داعش برعهده دارند.

اواخر ماه گذشته میلادی رئیس جمهور آمریکا در طی سخنانی در شهر هانوفر آلمان خبر از اعزام ۲۵۰ نیروی نظامی از جمله نیروهای ویژه این کشور به روژآوا خبر داده بود. 

اوباما ضمن اشاره به موفقیت نیروهای سوریه دموکراتیک و یگان های مدافع خلق افزوده بود "تصمیم گرفته ‌ام حمایت آمریکا از نیروهای محلی که در حال مبارزه با داعش در سوریه هستند را افزایش دهم. با توجه به موفقیت آنها [نیروهای سوریه دموکراتیک] من با اعزام ۲۵۰ پرسنل نظامی از جمله نیروهای ویژه به سوریه موافقت کردم".

اوایل هفته جاری سازمان دیدبان حقوق بشر سوریه گزارش کرده بود که تحرک هلیکوپترهای آمریکایی در فرودگاه نظامی رمیلان افزایش یافته است. 

این فرودگاه در نزدیکی شهر نفت خیز رمیلان واقع شده و پیش از این سرویس جهانی بی بی سی گزارش کرده بود که ظرف کمتر از سه ماه باند این فرودگاه از ۷۰۰ متر به ۱۴۰۰ متر توسعه داده شده است.

این کانال خبری احتمال داده بود که فعالیت های گسترده ساختمانی در این فرودگاه به منظور آمادگی آن برای فرود هواپیماهای باربری صورت گرفته است.

افزایش حضور نیروهای آمریکایی در روژآوا زمانی بود که برنامه های میلیون دلاری این کشور برای تسلیح و آموزش گروهی از مخالفان سوری "میانه رو" در ماه سپتامبر با شکست مواجه شد. 

از سوی دیگر سیاست های نامشخص همپیمانان آمریکا در منطقه در مواجهه با بحران سوریه و همچنین حضور قدرتمند گروه های جهادی و به حاشیه رانده شدن گروه های میانه رو و حمایت های گسترده ترکیه و عربستان سعودی از گروه های جهادی، منجر به بازنگری در برنامه های میان مدت و بلند مدت ایالات متحده در سوریه شد.

همچنین افزایش حضور نظامی روسیه در سوریه و تضعیف موقعیت سیاسی و نظامی آمریکا در بحران های خاورمیانه، این کشور را بیش از پیش به سمت حمایت نظامی از یگان های مدافع خلق سوق داده است.

کُردها؛ انتخابی سخت برای آمریکا

حمایت نظامی ایالات متحده از یگان های مدافع خلق و نیروهای سوریه دموکراتیک گرچه منجر به تقویت موقعیت این کشور در بحران سوریه شده است، اما به تیرگی روابط آنکارا و واشینگتن منتهی شده است.



رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه که نیروهای کُرد را "تروریست" خطاب می کند در ماه فوریه با انتقاد شدید از آمریکا از این کشور خواسته بود که "میان ترکیه و کُردها" یکی را برگزیند. 

اردوغان ضمن اشاره به دیدار مک گورک از کوبانی اظهار داشته بود " اخیرا مقام امنیت ملی آمریکا (فرستاده ویژه اوباما) همزمان با مذاکرات ژنو به کوبانی سفر کرد و یک ژنرال یگان‌های مدافع خلق به او نشانی را اعطا کرد پس ما چطور می‌توانیم به شما اعتماد کنیم".

در مقابل مقام های آمریکایی ضمن رد اظهارات مقام های ترکیه یگان های مدافع خلق را یکی از تاثیرگذارترین نیروهای موجود در سوریه می دانند. 

علی رغم حمایت نظامی آمریکا از یگان های مدافع خلق و مقاومت این کشور در مقابل خواست های یکی از مهمترین همپیمانانش در خاورمیانه، مقام های آمریکایی تا کنون حاضر به حمایت سیاسی از کُردها در سوریه و روژآوا نشده اند.

نمود عینی این سیاست را می توان در ممانعت از مشارکت حزب اتحاد دموکراتیک و شورای سوریه دموکراتیک در گفتگوهای صلح ژنو دید.

با این اوصاف سوال این است که آیا سیاست های ایالات متحده در قبال یگان های مدافع خلق و نیروهای همپیمان او، پس از آزادی رقه نیز بر پاشنه همان در خواهد چرخید یا بیش از پیش شاهد عمیقتر شدن روابط سیاسی و نظامی میان روژآوا و ایالات متحده خواهیم بود؟