شهر "ابو لیلا" آزاد شد

گزارش: عمار گلی

نیروهای سوریه دموکراتیک سرانجام پس از بیش از دو ماه نبرد نفس گیر موفق شدند شهر منبج را از گروه داعش بازپس بگیرند.

بر اساس خبرهای منتشر شده نیروهای سوریه دموکراتیک ظهر امروز ۶ آگوست، در تداوم پیشروی های خود موفق شده اند که آخرین سنگرهای گروه دولت اسلامی را در مربع امنیتی شهر منبج فتح کرده و این شهر را آزاد کنند.

فرمانده نیروهای سوریه دموراتیک در عملیات "فرمانده ابو لیلا" اظهار داشته که هنوز شماری از اعضای داعش در مرکز شهر حضور دارند و تسلیم نشده اند.

شروان درویش در ادامه افزوده که بیش از ۹۰ درصد شهر به صورت کامل آزاد شده و تنها در مربع امنی منبج درگیری های جسته و گریخته ای وجود دارد.

عملیات آزاد سازی منبج و روستاهای غرب رود فرات روز ۳۱ ماه می آغاز شد و تا کنون ادامه دارد. فرماندهان نیروهای سوریه دموکراتیک و شورای نظامی منبج هدف از آغاز این عملیات را قطع دسترسی داعش به مرزهای ترکیه و همچنین اتصال دو کانتون کوبانی و عفرین عنوان کرده بودند.

در جریان این عملیات جغرافیایی به وسعت ۲۵۰۰ کیلومتر مربع و بیش از ۱۱۰ روستا و ده ها مزرعه و مرکز صنعتی از کنترل داعش خارج شدند.

دیدبان حقوق بشر سوریه گزارش کرده که در جریان عملیات آزاد سازی منبج ۴۳۲ غیرنظامی جان خود را از دست داده اند.

این گزارش می افزاید ۲۰۲ تن از قربانیان بر اثر بمباران جنگنده های ائتلاف جهانی علیه داعش جان باخته اند و ۲۲۹ تن دیگر نیز بر اثر حملات گروه دولت اسلامی و عملیات نیروهای سوریه دموکراتیک و شورای نظامی منبج جان خود را از دست داده اند.



همچنین از آغاز این عملیات ۹۳۲ تن از اعضای داعش کشته شده و دست کم ۲۶۹ تن از نیروهای سوریه دموکراتیک نیز جان خود را از دست داده اند.

همچنین در جریان این عملیات فرمانده "ابو لیلا" فرمانده شورای نظامی منبج و یکی از تاثیرگذارترین افراد در پیشروی نیروهای سوریه دموکراتیک در غرب رود فرات جان خود را از دست داد.

بازپس گیری منبج در حالی است که نیروهای سوریه دموکراتیک و یگان های مدافع خلق از ژوئن سال ۲۰۱۵ شهرهای استراتژیک دیگری چون الشدادی و تل ابیض را نیز به کنترل خود در آورده اند. همچنین طی این مدت جعرافیایی به وسعت بیش از ۱۵ هزار کیلومتر از مناطق تحت کنترل داعش و صدها روستا را آزاد کرده اند.

شهرستان منبج

شهرستان منبج پس از شهر حلب با جمعیتی بالغ بر ۴۳۸ هزار نفر دومین مرکز پرجمعیت استان حلب به شمار می رود. بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۹ جمعیت مرکز این شهرستان ۷۴ هزار نفر بوده است.

این شهرستان با بیش از ۵ هزار کلیومتر مربع مساحت بزرگترین شهرستان استان حلب بوده و از پنج بخش به نام های "منبج، ابو قلقل، خفسه، ابو کهف و مسکنه" تشکیل شده است.

بافت جمعیتی شهر منبج همچون اکثر شهرهای سوریه دارای بافتی یکنواخت نبوده و ملیت های گوناگونی چون کُرد، عرب، سریانی و کلدانی در این شهر زندگی می کنند. 

با این اوصاف بخشی از این جمعیت در طی نزیک به نیم قرن توسط دولتمردان حکومت سوریه بارها با اعمال سیاست های جمعیتی هدفمند دست خوش تغییر شده است.

بخش قابل توجهی از جمعیت کُرد این شهر و روستاهای اطراف آن پس از تشکیل جمهوری سوریه همزمان با بخش های شمالی استان های ادلب و لاذقیه به واسطه سیاست های جمعیتی و تعریب از این منطقه به دیگر مناطق سوریه کوچانده شدند.

پس از روی کار آمدن حزب بعث نیز این سیاست ها ادامه یافت و در پایان سال های دهه ۶۰ میلادی و همزمان سیاست های تعریب حزب بعث در کُردستان و خط مرزی شمال و جنوب کُردستان، سیاست های جمعیتی خود را با سلب تابعیت از ده ها هزار شهروند کُرد و دیگر ملیت ها ادامه داد.

منبج در دوره های مختلف تاریخی

منبج که در متون تاریخی به زبان آرامی از آن تحت عنوان "منبگ" یاد شده یکی از شهرهای مهم  و تاثیرگذار در دوره های مختلف تاریخی بوده است. بنای این شهر در دوران تمدن "بیت آدینی" که بر شمال سوریه کنونی حکمرانی می کرده است نهاده شده و در سال ۸۶۵ قبل از میلاد مسیح توسط امپراطوری آشور فتح شد.

در دوران حکمرانی سلوکیان و پارت ها در خاورمیانه این شهر به دلیل موقعیت سوق الجیشی آن و قرار گرفتن بر سر شاه راه باستانی میان شهرهای سلوکیه در کناره های رود دجله در عراق کنونی و شهر انطاکیه در کرانه های شرقی دریای مدیترانه و ترکیه امروزی بارها مورد تاخت و تاز قرار می گیرد و بارها میان امپراطوری های این منطقه دست به دست می شود.

این شهر در قرن سوم پس از میلاد مسیح یکی از مهمترین شهرهای اپراطوری روم در استان "Euphratensis" بوده است. منبج در سال ۱۶ هجری توسط سپاه اسلام به فرماندهی عمر ابن خطاب فتح می شود.

این شهر در میانه جنگ های صلیبی به یکی از میدان های اصلی نبرد میان مسلمانان و صلیبیان مبدل می شود و در جریان این جنگها بارها تخریب می شود و صلیبیون در قرن ۱۲ با شکست سلجوقیان این شهر را به تصرف خود در می آورند. در سال های پایانی جنگ های صلیبی صلاح الدین ایوبی با شکست صلیبیان این شهر و شمال سوریه کنونی را تصرف می کند.

این شهر تا پایان جنگ جهانی اول تحت حاکمیت امپراطوری عثمانی ماند و در اواخر سال ۱۹۱۸ و پس از شکست امپراطوری عثمانی  منبج به تصرف نیروهای مشترک بریتانیا و فرانسه در آمد و تا تشکیل دولت کنونی سوریه تحت قیمومیت نیروهای فرانسه باقی ماند.

جنگ داخلی سوریه

پس از آغاز جنگ داخلی سوریه و سرایت خشونت ها به دیگر مناطق این کشور، نیروهای وابسته به ارتش آزاد سوریه این شهر را در ۲۰ جولای ۲۰۱۲ این شهر را به کنترل خود در آوردند. نیروهای وابسته به جبهه النصره و دیگر گروه های جهادی در اوایل سال ۲۰۱۳ قدرت را در این شهر بدست گرفته و بسیاری از شهروندان کُرد، ارمنی، سریانی و مسیحی ساکن در این شهر توسط این گروه ها مجبور به ترک این شهر شدند.

گروه دولت اسلامی در اوایل سال ۲۰۱۴ پس از تصرف شهر رقه و پادگان ۹۳ ارتش سوریه در نزدیکی شهر عین عیسی، به دیگر مناطق غرب رود فرات از جمله شهر منبج یورش برده و در ژانویه همین سال این شهر را به کنترل خود در آوردند.

پس از تصرف این شهر توسط داعش، آثار باستانی منبج توسط این گروه به غارت برده شده و همچنین این شهر به مرکزی برای تجارت آثار باستانی دیگر مناطق عراق و سوریه مبدل شده بود.



سرانجام نیروهای سوریه دموکراتیک در جریان عملیات "فرمانده ابو لیلا" شهر منبج و روستاهای اطراف آن را در ۶ آگوست ۲۰۱۶ از کنترل داعش خارج کردند.

اهمیت منبج در جنگ علیه داعش

پس از تصرف بخش های وسیعی از سوریه و عراق توسط گروه داعش، شمار زیادی از اعضای خارجی داعش از طریق مرزهای ترکیه خصوصا در شمال استان حلب به این گروه می پیوستند.

همچنین این گروه بخش قابل توجهی از درامد های نفتی خود را به واسطه صادرات نفت خام به ترکیه از معبرهای مرزی ترکیه و سوریه به این کشور انتقال داده و درآمد کسب شده از این تجارت را برای جنگ در سوریه و عراق به این دو کشور منتقل می کرد.

با قطع دسترسی داعش به کریدور رقه-جرابس و ترکیه، این گروه بخش قابل توجهی از توان مالی و لجستیکی خود را از دست خواهد داد و این مساله تاثیر مستقیمی بر توان عملیاتی داعش در دیگر جبهه های نبرد در سوریه و عراق خواهد گذاشت.

علاوه بر این نیروهای سوریه دموکراتیک با آزاد سازی شهر منبج و روستاهای اطراف آن یک گام دیگر به اتصال دو کانتون کوبانی و عفرین نزدیک می شوند. برای شکستن محاصره کانتون عفرین، نیروهای سوریه دموکراتیک و دیگر گروه های همپیمان آنان باید دست کم ۲۰۰ روستا و شهر الباب را در غرب منبج از کنترل داعش خارج کنند.