گذری کوتاه بر بیش از نیم سده مبارزه "رئیس جمهور پیشمرگه"

NNSROJ: جلال طالبانی فرزند شیخ حسام الدین طالبانی در سال ۱۹۳۳ در روستای "کلکان" در دامنه های کوهستان "کوسرت" در اقلیم کُردستان متولد شد. پس از چند سال به همراه خانواده اش به شهر کویه کوچ کرده و در همین شهر تحصیلات خود را آغاز می کند.

وی در سال ۱۹۴۶ با همکاری شماری از معلمان خود جمعیت ترغیب مطالعه برای ترغیب دانش آموزان برای مطالعه را تاسیس کرده و خود نیز از سوی اعضا به ریاست آن برگزیده می شود.

وی فعالیت های سیاسی خود را از میانه های سال ۱۹۴۶ با همکاری با تشکیلات حزب دموکرات کُردستان عراق آغاز و در سال ۱۹۴۷ به عضویت حزب دموکرات کُردستان در می آید.

در سال ۱۹۴۸ پس از قیام مردم عراق علیه قرار داد استعماری "پورتسموث" و سقوط دولت "صالح جابر" مام جلال به نمایندگی از دانشجویان شهر کویه در اولین کنگره سراسری دانشجویان عراق در بغداد شرکت کرد.

در سال ۱۹۵۱ و در دومین کنگره حزب دموکرات کُردستان شرکت کرده و اگرچه از سوی اعضا به عضویت کمیته محلی این حزب در می آید با این حال وی سمت خود را به یکی دیگر از اعضای این حزب که پس از آزاد شدن از زندان در کنگره شرکت کرده بود واگذار می کند. 

وی در سال ۱۹۵۲ به دلیل فعالیت های سیاسی اش چندین بار بازداشت و در نهایت به شهر موصل تبعید می شود.جلال طالبانی در سال ۱۹۵۲ برای ادامه تحصیلات به بغداد عزیمت کرده و در رشته حقوق در دانشگاه بغداد ادامه تحصیل می دهد.

در سال ۱۹۵۳ و در کنگره سوم حزب دموکرات کُردستان به عضویت کمیته مرکزی این حزب در می آید و در همان سال نیز اولین کنگره اتحادیه دانشجویان کُردستان را با همکاری شمار دیگری از دانشجویان کُرد در بغداد برگزار کرده و از سوی اعضای کنگره به دبیر کلی این تشکل سیاسی برگزیده می شود.

در سال ۱۹۵۴ به عضویت دفتر سیاسی حزب دموکرات کُردستان در می آید و یک سال بعد برای شرکت در جشنواره جوانان جهان به ورشو پایتخت لهستان سفر می کند.



وی پس از ترک تحصیل در سال ۱۹۶۶ و بازگشت از روسیه همزمان با فعالیت در رهبری حزب دموکرات کُردستان ریاست هیات تحریریه روزنامه خبات ارگان مطبوعاتی این حزب را برعهده می گیرد.

در سال ۱۹۵۹ در چهارمین کنگره حزب دموکرات یکبار دیگر به عنوان یکی از اعضای کمیته مرکزی و دفتر سیاسی حزب انتخاب می شود و در سال ۱۹۶۰ مسئولیت تشکیلات حزب در استان سلیمانیه را برعهده می گیرد.

در سال ۱۹۶۱ با شروع قیام در کردستان و عراق مرکز فرماندهی انقلاب را در منطقه "دره ریزان" پایه گذاری کرده و نیروهای پیشمرگه را برای مقابله با ارتش عراق سازماندهی می کند.

در سال ۱۹۶۲ و ۱۹۶۳ نیروهای پیشمرگه به فرماندهی جلال طالبانی به نیروهای ارتش عراق در مناطق شمالی، جنوبی و شرقی استان سلیمانیه از جمله پینجوین، سنگاو، قره داغ و گرمیان یورش می برند و ارتش عراق را وادار به عقبنشینی از این مناطق می کنند.



پس از کودتای خونین عبدالسلام عارف در فوریه ۱۹۶۳  و قتل عبدالکریم قاسم، جلال طالبانی ریاست هیات کُردستان برای گفتگو با دولت مرکزی را برعهده می گیرد و در همان سال در دیدار با جمال عبدالناصر رئیس جمهور وقت مصر و احمد بن بلا رئیس جمهور وقت الجزایر برای پادرمیانی برای حل مسئله کُرد در عراق دیدار و گفتگو کرد.

پس از تشدید اختلافات میان دفتر سیاسی حزب دموکرات کُردستان به رهبری ابراهیم احمد و ملا مصطفی بارزانی، جلال طالبانی نیز به همراه اعضای دفتر سیاسی از حزب دموکرات کُردستان انشعاب کردند.

در میانه سال های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۰ نیروهای دو جناح درگیر بارها و در مواردی نیز همراه با نیروهای ارتش عراق به مواضع طرف مقابل یورش بردند.

در سال ۱۹۷۰ و پس از اتحاد هردو شاخه حزب دموکرات یکبار دیگر فعالیت های خود را در صفوف این حزب از سر گرفت.

پس از توافق الجزایر میان ایران و عراق در ۱۹۷۵ و عقبنشینی نیروهای پیشمرگه حزب دموکرات کُردستان از کردستان و پایان فعالیت های نظامی این حزب، جلال طالبانی به همراه شمار دیگری از فعالان سیاسی و احزاب چپ از جمله نوشیروان مصطفی اتحادیه میهنی کُردستان را تاسیس و در اولین کنگره نیز به دبیر کلی این حزب انتخاب شد. 

این حزب تازه تاسیس فعالیت های مسلحانه خود علیه ارتش عراق را از سر گرفت و از همان آغاز نیز رقابت های سیاسی میان این حزب و تشکیلات قیاده موقت حزب دموکرات کُردستان ادامه یافت و در نهایت به جنگ داخلی منتهی شد. در یکی از خونبار ترین درگیری ها ده ها تن از پیشمرگه های اتحادیه میهنی کُردستان در منطقه هکاری در استان دهوک توسط نیروهای قیاده موقت کشته شدند.

جلال طالبانی پیش از وقوع انقلاب با بسیاری از رهبران کُرد در ایران در ارتباط بود و با وقوع انقلاب همزمان با آموزش نیروهای پیشمرگه در مواردی نیز از نیروهای پیشمرگه در جنگ علیه نیروهای نظامی ایران از جمله در جنگ ۲۴ روزه سنندج در فروردین ۱۳۵۹ حمایت کرد.

در اواسط دهه هشتاد میلادی و پس از برقراری آتش بس برای مذاکره با دولت مرکزی عراق به بغداد سفر کرد و با صدام دیدار کرد. این مذاکرات پس از حدود یکسال بدون نتیجه پایان یافت و جنگ در کُردستان از سر گرفته شد.



وی به همراه چندین تن دیگر از رهبران سیاسی وقت کُردستان از جمله ادریس بارزانی و نوشیروان مصطفی جبهه متحدی را در سال های پایانی دهه هشتاد میلادی علیه عراق تشکیل دادند.

پس از جنگ کویت و شکست و عقبنشینی ارتش عراق از کُردستان جلال طالبانی ریاست هیات مذاکره کننده با بغداد را برعهده گرفت و برای دیدار گفتگو با صدام حسین عازم بغداد شدند؛ مذاکراتی که پس از چندی بدون نتیجه به پایان رسید.

پس از برگزاری اولین انتخابات پارلمانی در اقلیم کُردستان در ۱۹۹۲ رهبری ائتلافی را در انتخابات برعهده گرفت و با ائتلاف حزب دموکرات کُردستان وارد رقابت شد. با توجه به اینکه هیچ یک از دو ائلتاف نتوانست اکثریت آرا به دست بیاورد هردو حزب توافق کردند که مناطق آزاد شده را با توجه به حوزه نفوذ میان خود تقسیم کنند.



وی همچنین نقشی تعیین کننده در آغاز مذاکرات صلح میان حزب کارگران کُردستان دولت ترکیه در سال ۹۳ ایفا کرد، مذاکراتی که علیرغم پیشرفت های اولیه با مرگ تورگوت اوزال رئیس جمهور وقت ترکیه بدون نتیجه به پایان رسید.

پس از وقوع جنگ داخلی در کُردستان و تشدید اختلافات میان اتحادیه میهنی کُردستان و حزب دموکرات کُردستان جلال طالبانی و مسعود بارزانی در سال ۱۹۹۸ و با میانجیگری ایالات متحده توافقنامه صلح را امضا کرده و به جنگ داخلی پایان دادند.

وی پس از حمله آمریکا به عراق و سقوط رژیم بعث یکی از اعضای تاثیر گذار شورای حاکمیت عراق بود و تا برگزاری اولین انتخابات پارلمانی چندین دوره ریاست آن را برعهده داشت.

وی از آپریل ۲۰۰۵ تا سال ۲۰۱۴ برای دو دوره ریاست شورای ریاست جمهوری عراق را برعهده داشت. به باور بسیاری از ناظران و سیاستمداران عراق جلال طالبانی  در طول دوران فعالیت های خود در سمترئیس جمهور عراق نقش مهمی در برقراری توازن قوا و کاهش تنش ها میان جریان های سیاسی این کشور ایفا می کرد. 

جلال طالبانی سرانجام در سوم اکتبر ۲۰۱۷ پس از پنج سال دست و پنجه نرم کردن با بیماری در سن ۸۴ سالگی در یکی از بیمارستان های آلمان درگذشت.

ع.گ