چنگیز چاندار
سربازان ترک در موصل: خوانشی "ژئوپولتیکی" و "رئال پولتیکی"
Wednesday, December 16, 2015
Telegram
جنگیز چاندار/ Radikal
برگردان: NNSROJ
آخرین تحرک ترکیه نیاز به خوانشی قوی دارد. به همین دلیل نباید با استناد به اطلاعات نادرست و ناقص تاریخی از این دست که "ترکیه موصل را از یاد نبرده، نفت کرکوک را می خواهد" به این مساله نگریست.
هرچند شمار نیروهای نظامی ترکیه در باشیک تا زمان بدست آوردن رضایت بغداد ثابت نگه داشته شده است، اما وضعیت پیش آمده، این حقیقت [دیگر] قابل انکار نیست که ترکیه [اکنون] سومین کشور دارای نیروی نظامی در عراق است.
با این نیروی ترکیه که به باشیک اعزام شده و گفته می شود فعلا شمارشان ثابت نگه داشته می شود، شمار سربازان ترکیه در عراق به سه هزار نفر خواهد رسید. غیر از باشیک، بقیه نیروها در اقلیم کُردستان مستقر هستند. با این تعداد، ترکیه پس از ایران و آمریکا، سومین کشور خواهد بود که در عراق دارای نیروی نظامی است.
شاید برخی افراد برداشتی چنین داشته باشند که مادام ایران و آمریکا نیروی نظامی در عراق دارند، چرا ترکیه نداشته باشد؛ خصوصا تا آن زمان که ایالت موصل از ما جدا نشده بود عراق نیز جزئی از خاک ما به حساب می آمد. به همین دلیل مساله پیچیده ای نیست که ما نیز در این کشور حضوری نظامی داشته باشیم. البته چنین صحبت ها و تصورهایی وجود خارجی دارد. با این اوصاف میان ترکیه ای که نیروی نظامی در عراق دارد با دو کشور دیگر تفاوتی اساسی وجود دارد.
نیروهای نظامی ایران و آمریکا با "رضایت" حکومت بغداد که حکومت قانونی عراق عضو سازمان ملل است، در این کشور مستقر شده اند. اما در رابطه با نیروی نظامی ترک، هرچند که توافقی با وزارت دفاع عراق به امضا رسیده باشد و علی رغم اظهارت [مقام های ترکیه] با این مذمون که در چارچوب توافق با وزارت دفاع عراق و به منظور آموزش نیروی نظامی وارد شده است، فواد معصوم رئیس جمهور عراق و حیدر عبادی نخست وزیر عراق با گفتن "نقض تمامیت ارضی عراق" موضع سیاسی خود را اعلام کردند.
خبرهای چون این که "کمپ موقت آموزشی" در باشیک پس از دیدار ماه نوامبر فریدون سینرلی اوغلو "وزیر وقت خارجه" ترکیه از اربیل، به "پایگاه دائم نظامی" تغییر یافت و از قرارگاه فرماندهی کوماندوی سیرت ۴۰۰ نیروی زمینی و ۲۵ تانک به آن اعزام شد در رسانه ها دیده می شود.
در صورتی که وضعیتی اینگونه در جریان باشد، مشکل به وجود خواهد آمد، چراکه اربیل مرکز حکومت اقلیم کُردستان است و در رابطه با نقطه ای چون باشیک که خارج از مرزهای اقلیم کُردستان است، نمی تواند با "کشوری دیگر" –هرچند که آن کشور ترکیه نیز باشد- "توافق احداث پایگاه نظامی" به امضا برساند.
به عبارتی اگر تنها از دریچه حقوقی به این موضوع نگریسته شود، نمی توان گفت که حضور ترکیه در باشیک از پایه و اساس محکمی برخودار نیست.
به همین دلیل تحلیل این موضوع بر اساس [نُرم] "ژئوپولتیک" و در چارچوب "رئال چولتیک"، چشم اندازی وسیعتر را بدست خواهد داد. همچون چیزی که "بادراک کومار" در روزنامه "آسیا تایمز" به آن اشاره کرده است.
آسیا تایمز رسانه ای اینترنتی است که مرکز آن در هنگ کنگ واقع شده و تعریف مخصوصی از خود بدست می دهد: "رساندن خبرهای مرتبط با ژئوپولتیک از گوشه ای به گوشه دیگری آسیا".
نویسنده های این نشریه نیز اهمیت خاصی برای تحلیل و تفسیر [نُرم های مرتبط با] "ژئوپولتیک" قائل هستند. در میان آنها م.ک بادراکومار سفیر پیشین هندوستان در آنکارا که "تحلیلگر مسائل ترکیه" نیز شناخته می شود. او نیز وارد جدال های مرتبط با پایگاه نظامی ترکیه در نزدیکی موصل شده است. تحلیلی بسیار جالبی را با تیتر "ترکیه همزمان با یک خیزش دیگر عربی، به موصل باز می گردد" نوشت.
این نویسنده- دیپلمات هندی که نظرها را متوجه ایجاد پایگاه نظامی در عراق و همچنین قطر می کند، به گونه ای که ایران را نگران کند و از این طریق "ژئوپولتیک منطقه دچار دگرگونی تاریخی شود"، می نویسد که در جریان "خیزش عربی" که نزدیک به یکصد سال پیش بریتانیایی ها رهبریش می کردند، "ترکیه از امپراتوری ساقط شد و در قامت یک دولت – ملت کوچک گنجانده شد"؛ و اکنون با توسل به یک خیزش دیگر عربی رویای دستیابی به میراث عثمانی را می بیند.
نویسنده با نوشتن چند جمله هرچند غیر مستقیم نیز باشد اما به نوعی اردوغان را "ستایش" می کند: "رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، در عوض سخنانی که رویای کشورش را برای آینده نابود کند، بسیار عملگرا است، با اعتماد بنفس و جدی بر مسیری که می پیماید تاکید می کند". اردوغان را شعبده بازی توصیف می کند که در یک آن با چند توپ بازی می کند.
اگر از دریچه ژئوپولتیک به این مساله نگریسته شود نباید با دلایل کودکانه ای چون "سوگند می خوریم که حضور ما در باشیک تنها برای آموزش پیشمرگه علیه داعش است" این مساله را توجیه کرد. یکی از بزرگترین نقطه ضعف های ترکیه سیاست از طریق چنین سخنانی است که هم مردم کشور خودش و هم افکار عمومی را در جهان احمق فرض می کنند.
البته "منطقی" در پشت حضور نظامی ترکیه در نزدیکی موصل است که می توان اینگونه ردیف کرد:
۱-ایجاد توازن در مقابل ایران که حضوری تاثیر گذار در عراق دارد و در حومه و اطراف حلب در سوریه نیز نیروهایش منتشر شده اند و همراه با روسیه نیرویی منطقه ای را تشکیل داده اند.
۲-در صورت بازپس گرفتن موصل از داعش، رهانکردن دومین شهر بزرگ عراق که همزمان مرکز سنی ها نیز محسوب می شود برای ارتش شیعه عراق و بدست آوردن "حمایت عرب های سنی" در "عراق پس از داعش" و همچنین حمایت از ماندن "اربیل سنی" در مقابل بغداد که خود بخشی از "محور شیعه" تلقی می شود، درست مانند قطر و عربستان سعودی در "منطقه حوزه نفوذ ترکیه".
(نباید این نکته را از قلم انداخت که در دیدار اول دسامبر مسعود بارزانی از عربستان سعودی که مورد پیشوازی گرم ملک سلمان و ۲۰ شاهزاده سعودی قرار گرفت (مساله ای که کمتر از وی دیده شده است). چند روز پس از آن ترکیه به باشیک نیرو اعزام کرد).
۳-با استقرار در نزدیکی شنگال، همراه با پیشمرگه های بارزانی و "عرب های سنی"، تلاش برای از بین بردن حاکمیت یگان های مدافع خلق در شمال شرق سوریه و ممانعت از کمک آمریکا به آنها.
۴-در مقابل دادن"چک سفید" توسط روسیه به حزب کارگران کُردستان و حزب اتحاد دموکراتیک. پس از آخرین اختلاف، "استقرار نظامی [ترکیه] در منطقه".
آخرین تحرک ترکیه باید به خوبی تفسیر شود. برای این منظور نباید با استناد به اطلاعات غیر دقیق و نادرست تاریخی از این دست که "ترکیه موصل را از یاد نبرده، نفت کرکوک را می خواهد" به این مساله نگریست.
ارزیابی درست موضع کنونی ترکیه در موصل، تنها با خوانشی [برآمده] از "انگیزه های ایدئولوژیک" و "پویایی رئال پولتیک" می تواند صورت بگیرد.
یک طرف این مساله پس از تحولات عراق و سوریه، به پایان دوران "سیستم منطقه ای پس از جنگ جهانی اول" و "تقسیم مجدد" خاورمیانه مرتبط است.
و بخش دیگر همزمان به مساله "کُرد" مرتبط است. خصوصا "وضعیت" کُردهای سوریه که خود را شبیه بخشی از کُردها داخل ترکیه نشان می دهند.
حال در این "معادله" جایگاه واشینگتن کجا است؟ موضع تهران و موسکو در قبال تحرکات ترکیه در "موصل" چگونه خواهد بود؟
واشینگتن عنصر "تغییر دهنده" "معادله سوریه- عراق" است. تهران و موسکو به مانند تمام عناصر دیگر موجود در این معادله، هم از آن تاثیر خواهند پذیرفت و هم بر روی آن تاثیر خواهند گذاشت.
اما [سوال این است که] واشینگتون کجا خواهد ایستاد؟
مطمئن نیستیم که واشینگتن اکنون جواب روشنی برای این سوال داشته باشد.
مطالب مرتبط:
کلمات کلیدی:
چند لحظه منتظر بمانید...
بازنشر مطالب پایگاه خبری و تحلیلی روژ تنها با ذکر منبع مجاز است