سردرگمی آمریکا بر اثر سیاست‌های آنکارا در عراق و سوریه

Al Monitor
برگردان از انگلیسی: NNS ROJ

علی‌رغم اظهارات ضد و نقیض، آمریکا و آنکارا در سوریه درحال همکاری با یکدیگر نیستند. تنش‌ها و اصطکاک‌های زیادی در این خصوص وجود دارند. آنکارا بیش از پیش برای نزدیک شدن به دشمن پیشینش روسیه از خود تمایل نشان می دهد، حتی بیش از متحد سنتی خود ایالات متحده. 

ترکیه آشکارا در برابر بدتر شدن اوضاع وخیم حلب از سوی رژیم بشار اسد به پشتیبانی روسیه سکوت کردە است. تا همین اواخر مسالە حلب، بە عنوان بزرگترین شهر سوریه، مورد توجه اردوغان بود. این شهر هم بە منافع آنکارا گرە خوردە و هم بر [جنگ داخلی] سوریه تاثیر گذار است. سکوت ترکیه، آن هم در خلال تیرە و تارترین روزهای تاریخ پر فراز و نشیب حلب، رقت انگیز است.

علامت بزرگ پرسش در برابر شهر استراتژیک باب است، کە تنها ٣٠ کیلومتر با مرزهای ترکیه فاصله دارد. اردوغان پیشتر گفتە بود کە نیروهای شورشی سوریه باید با پشتیبانی ارتش ترکیه این شهر را آزاد کنند. 

باب آخرین شهر باقیمانده برای داعش در شمال سوریه است، این شهر برای یگان‌های مدافع خلق، نیروهای شورشی نزدیک بە آنکارا و ارتش سوریه با پشتیبانی روسیە از اهمیت استراتژیکی برخوردار است. اردوغان بە طور ضمنی اذعان کردە بود کە ترکیه متعهد است کە باب را از داعش  آزاد کند. و اگر این هدف آنکارا متحقق شود، تلاش‌های کُردها برای اتصال کانتون های [روژآوا] در امتداد مرزهای ترکیه با مانع روبرو خواهد شد، و حتی شاید برای همیشە هم چنین بماند.

اما اینکە واکنشی از آنکارا دربارە باب و حلب بە گوش نمی‌رسد، این گمانەها را تقویت کردە است کە ترکیه برای هماهنگی با سیاست های روسیه در سوریه، چند گام بە عقب برداشتە باشد.

پس از ساقط شدن هواپیمای روسی در ٢٤ نوامبر سال گذشتە، روسیە تمام راەها را برای هرگونە نقش معنادار ترکیه در سوریه مسدود کرد. پس از آن ورود ارتش ترکیه بە خاک سوریه در ٢٤ آگوست امسال، بیش از آنکە مرهون تائید آمریکا باشد، حاصل پیشرفت روابط آنکارا و مسکو بود. و این مسالە نشان دهندە آن است کە محدودیت‌های فعالیت ترکیە در شمال سوریه نیز، بیش از آمریکا از سوی روسیه دیکتە می‌شود. و همچنان بە نظر می‌رسد کە حوضە تاثیرات آنکارا از شمال سوریه، بیشتر بە سمت شمال عراق و موصل تغییر کردە است. 

اردوغان در مصاحبە هفتە پیش خود با کانال روتانا در دبی اذعان کرده بود کە '' موصل و تل عفر متعلق بە مردمان شهرهای خود هستند. هیچ کس و نیرویی حق ندارد کە بعد از آزاد کردن موصل از دست داعش، بە شهر وارد و آن را بە کنترل خود در آورد. تنها باید عرب‌های سنی، ترکمن‌ها و کُردهای سنی آنجا بمانند.''

پیشاپیش آمادە شدن برای عملیات موصل، هشدار اردوغان در برابر عواقب ناشی از اختلافات فرقەای عملیات موصل واکنش شدید دولت عراق بە نخست وزیری حیدر العبادی  را  در پی داشت.  

اردوغان آشکارا بە استفادە ای میلیشیاهای شیعە در عملیات آزاد سازی موصل، کە مورد اعتماد بغداد هستند معترض است. 

آنچە کە منجر به تشدید اختلافات شده است، حضور نیروهای ترکیه در بعشیقە، در چند کیلومتری شمال موصل است.

این حضور توسط اصیل نجیفی استاندار پیشین موصل و برادر معاون سنی نخست وزیر عراق هموار شده است. برادران نجیفی از شخصیت‌های برجستە موصل‌اند کە بە خانوادەای تعلق دارند کە در سومین شهر بزرگ عراق بە "بازوی ترکیه" شناختە می‌شوند. 

تعداد نا مشخصی از نیروهای نظامی ترکیه در بعشیقە، مشغول آموزش‌های نظامی بە هواداران نجیفی هستند. با نزدیک شدن بە آغاز عملیات موصل از داعش، نقشە ترکیه این است کە موصل به کنترل نیروهای سنی، و ترجیحا هواداران ترکیه درآید. 

اردوغان بە وضوح از تمایل ترکیە بە شرکت در نبرد قریب‌ الوقوع موصل صحبت کردە است. 

این موارد منجر بە این شد کە پارلمان عراق سەشنبە گذشتە حضور نظامی ترکیه در بعشیقە را محکوم کند و از دولت بخواهد کە این حضور را تحت عنوان ''نیروهای اشغالگر" بنامد. عبادی نیز با محکوم کردن این حضور، بە خبرنگاران گفت کە حضور نیروهای ترکیه '' یکی از چالش‌های پیش روي" عملیات موصل است. او هشدار داد کە اصرار ترکیه مبنی بر ماندن می‌تواند بە یک ''جنگ منطقەای' بیانجامد. 

روابط آنکارا و بغداد آنچنان بە سردی گرائیدە کە هر یک از وزارت خانەهای خارجە [دو کشور] دیپلمات های طرف مقابل را برای تقدیم یادداشت اعتراضی فرا می‌خوانند. 

بغداد خواستار عقب‌نشینی سریع نیروهایی است کە بە گفتە آنها ''غیر قانوني" بە عراق اعزام شدەاند.

چهارشنبە گذشتە نیز بینالی یلدرم، نخست وزیر ترکیه، واکنش شدیدی از خود نشان داد و گفت کە : ''هر چقدر هم کە حکومت عراق اصرار کند، نیروهای ترکیه بە منظور جنگ با داعش و جلوگیری از تغییرات ساختاری تحمیلی در منطقە، در عراق باقی خواهند ماند.'' 

هدف یلدرم آشکارا '' جلوگیری از سیطرە دولت شیعی عراق بر منطقە'' و تداوم حفظ حضور کُردها [ حزب دمکرات کُردستان] در حوالی شهر شنگال است. شهری کە در مجاورت کانتون های تحت تسلط حزب اتحاد دمکراتیک و یگان های مدافع خلق است. 

هولیر، آمریکا و عراق در حال تدارک حملە بە موصل و بیرون راندن داعش از این  شهر باد اهمیت هستند. اما این شهر همزمان بە محلی با پتانسیل بالا برای اوجگیری اختلاف‌های فرقەای و تنش‌های ژئوپلتیکی منطقەای تبدیل شدە است. 

بە نظر می‌رسد کە ترکیه برای آمدن بە موصل حساب ویژەای بر روی مسعود بارزانی، اگر نە همە اقلیم کُردستان، باز کردە باشد. نعمان کورتولموش، معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت ترکیە، می‌گوید کە :'' در خصوص مسالە بعشیقە، آشکار است کە نیروهای نظامی ما در پاسخ بە درخواست کمک حکومت اقلیم و مسعود بارزانی بە آنجا اعزام شدەاند. بە ویژە برای آموزش نیروهای آنها برای عملیات موصل. این مسالە قابل بحث نیست. ترکیه اجازە نخواهد داد کە مسالە بعشیقە بە محل منازعە و بحث تبدیل شود" و در ادامە تصریح می‌کند کە حضور آنها در بعشیقە ''اشغالگری نیست.''

اما کارت اصلی در دستان آمریکا است. 

کلنل جان دوریان، سخنگوی نیروهای ائتلاف بین‌المللی در عراق، با ارجاع بە محکومیت از سوی پارلمان عراق ابراز داشت کە '' نیروهای ترکیەای مستقر در بعشیقە بخشی از نیروهای ائتلاف نبودە و بە رضایت و دعوت حکومت عراق بە آنجا نیامدەاند. بنابراین غیرقانونی‌اند.''

اگر این گفتە را بە نفع حکومت عراق تفسیر کرد، بە معنی برجستە کردن نیروهای اپوزسیون در اقلیم کُردستان نیز هست. اپوزسیونی کە عمدتا از اتحادیە میهنی کردستان و جنبش گوران تشکیل شدە است و بە حمایت‌های ایران تمایل دارند. 

تغییر توجە ترکیه از حلب و باب بە سوی موصل نە تنها اتحادهای منطقەای را کە در حال حاضر سوریە را در هم تنیدە است، پیچیدە می‌کند، بلکە حتی عملیات موصل را نیز با چالش روبرو خواهد کرد. 

شاید  لازم باشد کە آمریکا همکاری‌های نظامی منطقەای خود  با ترکیه  را نە تنها در شمال سوریه، کە در شمال عراق هم مورد بازبینی قرار دهد.