سیاست‌های یک مرد بیمار بر کنارەهای بسفر

توماس کروته، Berliner Zeitung
برگردان از آلمانی: یاسر گلی

مدتها پیش توماس فریدمن، روزنامەنگار امریکایی، وضعیت ترکیه را با "کابوسی ٣٦٠ درجه" توصیف کردە بود. چرا کە این کشور در یک منطقە پرتنش و تا مرز انفجاری  گرفتار شدە است کە از بالکان تا سوریه و از عراق تا بخش‌های آسیایی روسیە امتداد دارد. 

این توصیف بە دە سال پیش برمی‌گردد. دورانی کە نە حرفی از داعش درمیان بود و نە بحران بین‌المللی آوارگان در حد و اندازەهای امروز بود. 

عملیاتهای آنکارا نشان داد کە این توصیف گویای وضعیت حال حاضر ترکیه است. و باید ما هم چیزی بە آن اضافە کنیم: شرایط ترکیه، کابوس اروپا نیز هست.

اگرچە اروپا خواهان نشان دادن روی خوش بە ترکیه برای پیوستن بە این اتحادیە نیست، اما مشکلات این کشور، همزمان مشکلاتی اروپایی نیز هستند. و مشکل درجە یک حال حاضر جامعە اروپا، بدون ترکیه قابل حل نیست: یعنی بحران آوارگان. متاسفانە ما با سیاست "مرد بیمار بر کنارەهای بفسر" طرفیم، کە پیشتر سلف‌های عثمانی‌‌اش بە همین نام خواندە می‌شدند، آن هم بە سبب عدم توجە بیش از حدی کە بە سیاست نشان می‌دادند. 

رجب طیب اردوغان کە همیشە دوست دارد خود را در انظار و صحنە سیاست قدرتمند نشان دهد، با این سیاست مقابلەجویانە‌ای کە در پیش گرفتە است، سهم خود را بە این سنت بیمار و ضعیف عثمانی‌ها بە خوبی ادا کردە است.

خوراک برای لولوخورخورەی سیاست داخلی اردوغان

بخشی از حملات اخیر بە آنکارا بە حساب داعش نوشتە شدەاند. غیرقابل تصور نیست کردهای بە شدت سازمان‌یافتە کە در داخل و خارج از مرزهای ترکیه فعالند، عاملین این حملەی اخیر باشند. حزب کارگران کردستان هم می‌داند کە انگشت اتهام بە سوی او نشانە رفتە است. اما این مسئلە کە اثر انگشت عامل انفجار در محل حادثە پیدا شدە و متعلق بە جوان کردی است کە عضو حزب سوریەای نزدیک بە PKK است، این یقین و اطمینان را بە دولت دادە است کە: کار، کار PKK است. اردوغان بە شدت نیازمند خوراک برای سیاست لولوخورخورەی داخلی خود است. 

کاری نماندە است کە دولت آلمان برای محافظت از مرزهای خارجی اتحادیە اروپا برای ترکیه انجام ندادە باشد. این دولت برای کاستن از فشار بار سنگین سە میلیون آوارە در ترکیه، کمک‌های غیر نقدی گستردەای را بە این کشور روان کردە است. برلین مرزبانان آلمانی را نیز بە منطقە اعزام کرد و قویا بر این مسالە پافشاری کرد کە ناتو باید بلادرنگ خواستە ترکیه را مبنی بر اعزام کشتی‌های این ائتلاف برای پاسداری از مرزهای آبی، اجابت کند. کار تا آنجا پیش رفتە است کە  آنگلا مرکل، صدر اعضم آلمان، با آغوش باز از فراخوان ترکیه برای ایجاد یک منطقە پرواز ممنوع در شمال سوریه استقبال کرد – علی‌رغم اینکە اجرائی کردن چنین خواستەای حتی از تلاش‌های صورت گرفتە برای بە نتیجە رساندن آتش بس در سوریه آسانتر نخواهد بود. چرا کە روسیە قویا در برابر چنین طرح و برنامەای ایستادە است. 

در این اثنا ترکیه بە دلیل حملە اخیر بە آنکارا، شرکت خود در نشست سران اتحادیە اروپا در بروکسل را نیز کنسل کرد. نشستی کە در آن اروپا و ترکیه سعی داشتند کە بە یک راە حل مشترک برای معضلات موجود برسند. 

گمانەزنی‌هایی مبنی بر پایان "ائتلاف داوطلبانە" [اروپا و ترکیه] بر سر زبان‌ها افتادە است. با این شرایط چە می‌توان کرد، آن هم وقتی کە اردوغان اظهار می‌کند کە " اصلا برایم اهمیتی ندارد؛ کشورهای غربی با درپیش گرفتن چنین رفتار خشن، سنگدلانە و عاری از هرگونە وجدانی، دیگر هیچ شانسی برا بە کنترل درآوردن این طوفان ندارند."

بخش اعظم کابوس ترکیه خودساختە است

دیگر اتحاد با ترکیه جای چە بحث دارد؟ و مسالە نزدیک‌بینی سیاست قدرت‌طلبانە اردوغان را نیز بە این مشکل اضافە کنید. چندین سال است کە اردوغان با داعش وارد معاملەای سیاسی شدە و در قدرت‌گیری این گروە سهیم بودە است. اردوغان باید در این بین متوجە شود کە با انجام چنین معاملەای با داعش، بازار توریسم این کشور با ضربە شدیدی مواجهە خواهد شد، آن هم صنعتی کە برای اقتصاد این کشور بسیار اهمیت دارد. 

رفتارهای حکومت اردوغان بە چە میزان در راستای تنش‌زدایی با کردها بودە است؟ تنها بە دلیل بە دست آوردن آرای بیشتر از بخش‌های دیگر ترکیە، همە چیز را قربانی کرد [منظور پروسە صلح و گفتگوهای سیاسی.م]. 

قسمت اعضم این "کابوس ٣٦٠ درجە" ترکیه محصول سیاست داخلی خود این حکومت است. دە سال پیش توماس فریدمن تمام آن چە را کە باید انجام داد تا با چنین شرایطی بە مقابلە پرداخت، نوشتە است: " بهترین راە حل برای جلوگیری از خواست جدائی کردها این است کە آنها احساس کنند کە ترکیه خانە آنها نیز هست. و چنین امری با آزادی بیان بیشتر و رعایت موازین حقوق بشری  امکان پذیر است." در غیر اینصورت، اروپا نیز نمی‌تواند از این کابوس ترکیەای خود را خلاص کند.