سما.ش

شش دلیل برای عدم تداوم جنگ ترکیه علیه پ.ک.ک

Saturday, September 12, 2015

قدری گولسر – Al Monitor
برگردان از انگلیسی: سما.ش

پس از ۲ سال و نیم عدم درگیری، از دور جدید حملات ارتش ترکیه علیه حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک)، ۶ سپتامبر بعنوان خونین ترین روز برای آنها از پس از آغاز درگیری ها در ۲۴ جولای به ثبت رسیده است.

حمله پ.ک.ک در منطقه روستایی داغلیجا (گەلیێ دۆسکی) که در نزدیکی شهر یوکسکُوا / گَوَر در استان حکاری - منطقه ای که مرزهای ترکیه ٬عراق و ایران در آنجا به هم می رسند- به وقوع پیوسته است. بمب های کنار جاده ای دو خودروی زره ای نظامی را منفجر کرد که منجر به کشته شدن ۱۶ سرباز و مجروح شدن عده ای دیگر شد.

این تلفات بیشترین تلفات ارتش ترکیه از سال های پایانی دهه ۹۰ بوده که درگیری های بسیار خشنی با پ.ک.ک را شاهد بوده است. تلفات سنگین حملات پ.ک.ک که از آغاز شورش مسلحانه این حزب در سال ۱۹۸۴ ادامه داشته است، تاثیرچشمگیری برافکار عمومی و دوره ای که درگیری ها در جریان بوده داشته است. که به احتمال زیاد می تواند حمله ۶ سپتامبر داغلیجا (گەلیێ دۆسکی) نقطه عطف و نشانه ای باشد از برجسته شدن تمایل های جدایی طلبانه در پ.ک.ک.

همان روز یک راکت به خوروی نیروهای پلیس در بزرگترین شهر کُردنشین جنوب شرقی ترکیه دیاربکر اصابت کرد. دو مامور پلیس کشته و سه تن دیگر مجروح شدند. حکومت نظامی در بخش هایی از شهر برقرار شد و با این تلفات شمار اعضای کشته شده پلیس توسط پ.ک.ک از ۲۴ جولای به ۳۳ نفر رسیده است؛ که این خود نشانه تشدید فضای جنگی در شرق و جنوب شرقی کشور است.

برای مردم سوال است که چگونه امنیت انتخاب اول نوامبر در جنوب شرقی کشور تضمین خواهد شد.

بسیاری از ناظران باسابقه بیم این را دارند که وضعیت فعلی حاکی از بازگشت به درگیری های خونین دهه ۹۰ میلادی است؛ وضعیتی که در طی آن زندگی ۴۰ هزار نفر هزینه مبارزه دولت و پ.ک.ک شد. آیا واقعا چنین است؟

آیا قرار است ترکیه "سال های دهه ۹۰" را دوباره در حافظه جمعی زنده کند، دورانی که پ.ک.ک به پاسگاه ها و پایگاه های ارتش حمله میکرد، سربازان و شهروندان کُرد کشته میشدند و فعالین کُرد در جوخه های مرگ اعدام میشدند و هزاران روستا را به اجبار تخلیه کردند تا اجازه ندهند پایگاه پ.ک.ک شوند را یکبار دیگر زنده کنند؟

هنگامی که امروز را با دهه ۹۰ مقایسه میکنیم مهم است که به یاد داشته باشیم که چه دستاوردهایی از این درگیری ها نصیب دولت شده است. یکی از این دستاوردها کاهش قابل ملاحظه قدرت نظامی پ.ک.ک بوده است. جمهوری ترکیه با تاکتیک کُنترا گریلا به طور قابل توجهی حضور پ.ک.ک در مناطق روستایی را در سال های دهه ۱۹۹۰ تضعیف و بنیانگذار پ.ک.ک عبدالله اوجالان را دستگیر کرد. پ.ک.ک پس از آن با اعلام یک آتش بس یکطرفه نیروهای مسلح خود را در کوه ها کاهش داد.

سوال این است که آیا امکان پیروزی نیروهای دولتی در حال حاضر در سال ۲۰۱۵ همچون دهه ۹۰ میلادی وجود دارد.

لازم نیست برای [پاسخ] به این سوال عمیقا بیاندیشید. تداوم چنین جنگی ممکن نیست، بنابراین بحث درباره اینکه چه کسی پیروز میشود یا نه بی ربط است. دلایل زیادی برای چنین ادعایی وجود دارد.
اولا٬ در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی پایگاه جنبش کُردی در مناطق روستایی بود. پ.ک.ک جنبشی بود که برای اولین بار روستاییان را ترغیب به قیام کرد. با [شروع] دهه اول قرن بیست و یکم، همراه با سیاسی کردن مسئله کُردها و جنبش کُردی، این پدیده به [جنبشی] توده ای تبدیل و مرکز ثقل سیاست از مناطق روستایی به شهر ها منتقل شد. حمله در داغلیجا (گەلیێ دۆسکی) در یک منطقه روستایی به وقوع پیوست٬ اما مرکز جنگ که در ماه جولای آغاز شد کوه نیست بلکه شهرستان ها و شهرهای عمدتا کردنشین است. در مناطق شهری بود که احزاب کُردی بیشترین تعداد آرا را کسب کردند و فعالیت اصلی خود را در گسترانیده است. و غیر ممکن است که [بتوان] میان جنبش کُردی و اکثریت کُردنشینی که در شهرها زندگی میکنند تمایزی قائل شد. به همین دلیل است که به آخرین موج درگیری ها "جنگ کُردی" می گویند.

واقع بینانه نخواهد بود اگر فکر کنیم که سیاست زمین سوخته که در دهه ۱۹۹۰ برای تَرک اجباری روستاها برای مقابله با پ.ک.ک طراحی شده بود٬ هم اکنون در مناطق شهری نیز درپیش گرفته شود.
با همه اینها اصرار بر عملیات های امنیتی در مراکز شهری جنوب شرق می تواند [نبرد] رودرو به ارمغان بیاورد، نبردهایی که يادآور صحنه های کشتار در مناطق روستایی در دهه ۹۰ میلادی است.

مقابله با بی ثباتی هایی که از آسیب های اجتماعی، شهری و اقتصادی که در سراسر کشور به موجب درگیری میان هزاران شبه نظامی مسلح در مناطق شهری با دولت بوجود آمده است دشوار می نماید. و توضیح این تصویر به بقیه جهان نیز کار آسانی نخواهد بود.

البته آنکارا می تواند با به راه انداختن عملیات زمینی گسترده علیه پایگاه های پ.ک.ک در مناطق کُردنشین عراق نتایجی حاصل کند. اما این نمیتواند حقیقتا مشکل اصلی این جنبش محبوب کُردی را در شهر ها تغییر دهد.

دوم٬ مردم ترکیه قانع نشده اند که جنگی که توسط اردوغان آغاز شده برای امنیت ترکیه ضروری یست. تظاهرات خانواده های پلیس، سربازان کشته شده و حضور جمعیت در مراسم خاکسپاری سربازان که دولت مسئول برگزاری آن است، نشانه های موجود [این اعتراض ها] است. زمامداران ترکیه هرگز شاهد چنین واکنش های جمعی و مداومی در مراسم تدفین نبوده اند.

سوم آنکه، همچنان که قبلا در مقاله ام با عنوان "جنگ اردوغان" منتشر شده در ٢٦ آگوست در المونیتور، تاکید کرده بودم، حزب عدالت و توسعه برای اولین بار طی ١٣ سال از دوران حکمرانی اش، از خوی غیر-خصمانه اش در رابطه با شروع مجدد جنگ عدول کرده و این گزینه را به عنوان یک انتخاب سیاسی دولت [احتمالی] پس از انتخابات آینده روی میز نگاه داشته است.

در دهه ۹۰ میلادی مبارزه مشخص دولت برای مغلوب کردن پ.ک.ک ماهیتاً استراتژیک بود. برای دولت امروز به غیر از پایان دادن به عدم خصومت گامی تاکتیکی برای اهداف سیاسی است. این یک تصمیم قطعی نیست. میتوان در هر زمان در آن بازنگری کرد.

چهارم، اوجالان تنها رهبر پ.ک.ک بود و دستگیری او و تحویلش به ترکیه پایه های آن سازمان را متزلزل کرد. رهبری پ.ک.ک در حال حاضر در کوهستان قندیل یک نهاد جمعی است و این غیر ممکن است که با هدف قرار دادن یک نفر نتایج قابل قبولی به دست آورد.

پنجم، به دلیل نفوذ پ.ک.ک در سوریه و حمایت آمریکا از حزب اتحاد دموکراتیک (پ.ی.د)، پ.ک.ک به شریک نظامی قابل اعتماد تری برای ائتلاف غرب در عملیات های نظامی علیه دولت اسلامی تبدیل شده است. همچنین پ.ک.ک بعنوان تنها مدافع سکولاریسم در میان دولتها و بازیگران غیر دولتی در منطقه ای که در افراط گرایی دینی غرق شده است نقش آفرینی می کند. همه این محاسن به ایجاد مشروعیت برای جنبش کردی در ترکیه و در میان افکار عمومی غربی کمک میکند و برای دول غربی دشوار است که از سرکوب پ.ک.ک حمایت کنند. این یکی دیگر از دلایلی است که تدوام جنگ را محدود میکند.

ششم، منازعات به طرز چشمگیری امنیت اقتصادی را وخیمتر میکند و قابل پیشبینی است که بیشترین تهدید متوجه اقتصاد شکننده ترکیه میباشد. بخش گردشگری و توریسم به طرز عجیبی دستخوش تغییر شده است. و این پذیرفته شده است که جنگ و درگیری نقش مهمی را در کاهش ارزش روزانه لیره ترکیه در برابر دلار آمریکا بازی میکند.

در حال حاضر اتفاق های قریب الوقوع زودگذری رخ خواهد داد که دولت اردوغان به ادامه این جنگ غیر منطقی اصرار بورزد.

اولین عاملی که باید به یاد داشته باشید نگرش رهبری پ.ک.ک در کوهستان قندیل است. قندیل این جنگ را پذیرفته و از روی میل به دنبال روش های خشونت آمیز است که باعث واکنش های قوی در غرب کشور شود. آنهایی که در قندیل هرگز اهداف جدایی طلبی خود را رها نکرده بودند، در حال حاضر اهدافشان محبوب و رواج پیدا کرده است.

قندیل میتواند جنگ را تشدید کند؛ همچون حمله ای که درحمله ۶ سپتامبر داغلیجا (گەلیێ دۆسکی) شاهد بودیم و یا اینکه می تواند جنگ را از کنترل خارج کند؛ چرا که در خود این توانایی و پویایی را میبینند. اگر این اتفاق رخ دهد ترکیه ممکن است با گسترش خشونت در شهرهای بزرگ درگیری های اتنیکی میان کردها و ترک ها٬ بین المللی شدن مسئله کردهای ترکیه و بازگشت به سلطه نظامی -که به ما گفته شده بود برای همیشه از بین رفته است - مواجه خواهد شد.

برای محافظت از ترکیه در برابر عواقب بالقوه ریسک ها، ضروری است که برای برگزاری انتخابات یک نوامبر در یک محیط امن به دنبال آتش بس بود.