آیا آمریکا به کردهای سوریه پشت کرده است؟

با حمله به جرابلس ترکیه تانک ها و نیروهایش را به خاک سوریه رانده است. حمله نظامی ترکیه به جرابلس نتیجه یک دیپلوماسی فشرده بوده است. ترکیه از چه کسی مجوز گرفته است؟ این آمریکا نیست که مجوز ترکیه به خاک سوریه را صادر کرده است. ورود ترکیه به خاک سوریه در نتیجه تائید روسیه بوده است. ترکیه از همان ابتدای بحران سوریه استراتژی خود را بر اساس ساقط کردن اسد   پی ریزی کرده بود. ورود روسیه و پشتیبانی نظامی از اسد معادلات ترکیه را برهم زد. اگر روسیه وارد عمل نمیشد، ترکیه خیلی وقت بود که نیروهایش را به بهانه پشتیبانی از ارتش آزاد و با هدف اصلی محدود کردن کردها وارد غرب فرات میکرد. این اس۴۰۰ های روسی و تهدیدهای پوتین بودند که بعد از ساقط شدن هواپیمای روسی، تانک ها و هواپیماهای ترکیه را پشت خط نگاه داشته بودند. از طرف دیگر اردوغان نه توانایی جذب پشتیبانی ناتو و نه آمریکا را بدست آورد. آمریکا دو مشکل اصلی با ترکیه داشت. اول اینکه نمیتوانست ترکیه را راضی کند که مستقیما وارد جنگ با داعش شود و دوم آنکه در یک تحلیل میدانی متوجه شد که نیروهای سوری تحت پشتیبانی ترکیه نه تنها نمیخواهند با داعش درگیر شوند بلکه این کارایی عملی را نیز ندارند. آمریکا متوجه شد که آنها و ترکیه تنها در صورت ساقط کردن اسد همپیمان او خواهند بود. آمریکا از همان اول نیز میخواست که ترکیه وارد جنگ مستقیم با داعش شود؛ کاری که اردوغان به آن تن نداد و موقعیت کردهای سوریه را نیز تقویت کرد. 

ترکیه جهت ایجاد یک حاکمیت سنی در سوریه، هم برای روسیه و هم برای آمریکا خط و نشان کشید. اما توافق آمریکا و روسیه و همچنین مداخله مستقیم روسیه، این استراتژی را با شکست مواجه کرد. با این حال سوال این است چرا روسیه به ترکیه اجازه داد که از خط عبور کند؟ برای آنکه ترکیه تسلیم شده است. ترکیه قبول کرده است که ایجاد یک حاکمیت سنی مطلق در سوریه دیگر غیر ممکن است. ترکیه جایگاه علویان مورد پشتیبانی روسیه را ( چه با اسد و چه بدون اسد) پذیرفته است. به همین دلیل نیز وجود نمایندگان علویان را در مذاکرات پذیرفته است. اما چه چیزی ترکیه را به قبول این امر مجبور کرده است؟  جواب این است؛ قدرت گرفتن کردها  و خروج ترکیه از معادلات آمریکا در سوریه. ترکیه برای اینکه یکبار دیگر وارد بازی شود دست از استراتژی سابق خود برداشته است. اردوغان با سفر به مسکو به شکست و دست کشیدن از این استراتژی در نزد پوتین اعتراف کرده است. در عوض مجوز ورود به غرب فرات را گرفته است. البته با این کار به آمریکا نیز در پشتیبانی بیشتر از کردها هشدار داده است. ترکیه نتوانسته است پشتیبانی آمریکا از کردها را متوقف کند بلکه درصدد تحدید این پشتیبانی است. به همین دلیل نیز اردوغان قول جنگ مستقیم با داعش و عدم نزدیکی بیشتر به روسیه را به جو بایدن  داده است. در عوض بایدن به ترکیه قول عدم پیشروی کردها در غرب فرات را داده است. نتیجه این تصمیم آمریکا بر این اساس است که از توان تمام نیروها برضد داعش استفاده نماید. اما پشتیبانی آمریکا از کردهای سوریه تنها بر اساس نیاز مرحله ای و جنگ با داعش نیست. کردها برای آمریکا جزء پازلی هستند که هم در کنترل ترکیه مفیدند و هم در سوریه پس از داعش توازون را حفظ میکنند. کردها شاید چرخ دنده های بزرگی به اندازه چرخ دنده هایی چون دولت ترکیه و یا دولت سوریه نباشند اما این چرخ دنده میتواند جهت حرکت هر دوی آنها را تعیین کند. آمریکا بعد از مشکلاتی که ترکیه برایش در جنگ با داعش ایجاد کرد به خوبی به اهمیت این چرخ دنده در ایجاد توازن با ترکیه پی برده است. بایدن میداند که ورود ترکیه به جنگ با داعش نتیجه همپیمانی آمریکا و ترکیه و یا عضویت ترکیه در ناتو نیست. این اهمیت کردها است که ترکیه را همسنگر آمریکا کرده است. 

از سوی دیگر تقلیل نقش کردها تنها به ابزاری نظامی در جنگ علیه داعش نشان از عدم شناخت ساختار سیاسی سوریه و عدم آگاهی به دیالکتیک سیاسی است. هم آمریکا و هم روسیه میدانند که  سوریه بعد از داعش مانند سابق یک دولت متمرکز مبتنی بر یک اتنیک و یا مذهب خاص را نخواهد داشت. هر دوی آنها از حاکمیت اکثریت سنی در سوریه میترسند. چنین حاکمیتی پایگاه ترکیه را بسیار قدرتمند و آن را سرکش خواهد کرد. از سوی دیگر وجود چنین حاکمیتی سوریه را بدتر از افغانستان خواهد کرد. آنها از هم اکنون سیستم فدرالی را برای سوریه قبول کرده اند اما هنوز زمان آن را مناسب نمیدانند. آنها هم به کردها و هم به علویها برای جلوگیری از قدرت مطلق سنیها نیاز دارند. خارج کردن کردها به عنوان چرخ دنده اصلی این ماشین پیچیده سیاست در سوریه، به معنای توقف هم منافع آمریکا و هم منافع روسیه است. اگر آمریکا به کردهای سوریه پشت کرده بود، ترکیه به جای غرب فرات امروز در شرق فرات جولان داده بود. اگر غرب فرات خط قرمز ترکیه است، شرق آن خط قرمز آمریکا و روسیه است.