اگر پ.ک.ک در جنگ با ترکیه پیروز شود چه خواهد شد؟

منبع: aei
برگردان از انگلیسی: ان ان اس روژ

جنگ ها به آرامی شروع می شوند اما به سختی پایان می پذیرند.

جنگ ویتنام به یک باتلاق تبدیل شد. پیش از شروع جنگ عراق کالین پاول وزیر پیشین امور خارجه آمریکا در یکی از سخنرانی هایش عبارتی را با این مضمون به کار برد که "آنچه را که در هم بشکنی وبال گردنت است." 

اتحاد جماهیر شوروی هرگز تصور نمی کرد که از مجاهدین افغان شکست بخورد؛ و طالبان اکنون ۱۵ سال است که به حملاتش در افغانستان، ادامه می دهد و آمریکا را درگیر طولانی ترین نبرد خویش ساخته است. خالد بن سلطان شاهزاده سعودی که از دیدگاه آن کشور قهرمان عملیات طوفان صحرا [ در جنگ اول خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ ] محسوب می شد، در پی گرفتار شدن در یمن پست و مقامش و حتی شانس جانشینی سلطنت را از دست داد. عربستان سعودی از سال ۲۰۱۵ بار دیگر وارد خاک یمن شده است و هنوز نمی توان هیچ چشم انداز روشنی برای پایان دادن به آن داشت. هنگامی که اسرائیل در سال ۱۹۸۲ به لبنان حمله کرد، هیچ یک از فرماندهان اسرائیلی انتظار نداشتند که درگیر جنگی ۱۸ ساله خواهند شد. امروزه ایران نیز در [باتلاق] سوریه گیر کرده است. خلاصه کلام اینکه، چه آن را گستاخی بخوانیم چه واقعیت، "در جنگ ها تعداد بسیار کمی از کشورها احتمال عدم موفقیت طرح های خود و پیروزی دشمنانشان را در نظر می گیرند."

در حال حاضر کمتر کشوری مانند ترکیه دچار کشمکش شده است. حتی پیش از کودتای نافرجام ۱۵ جولای رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به پاکسازی بسیاری از فرماندهان نظامی کارآزموده پرداخته بود. شاید این احتمال وجود داشته باشد که اردوغان بخواهد با میراث به جای مانده از آتاتورک رقابت کند. اما مسلما او قصد ندارد که از برنامه های مداخله جویانه اخیرش در سوریه و عراق دست بردارد. بزرگترین مشکل ترکیه حزب کارگران کردستان پ.ک.ک است. از سال ۱۹۸۴ پ.ک.ک کارزاری توام با خشونت و شورش علیه دولت ترکیه آغازید که بنا بر گزارش های منتشر شده توسط رسانه ها تاکنون بیش از ۴۰ هزار قربانی در پی داشته است. 

کردهای ترکیه در آغاز روی کار آمدن اردوغان امیدوار بودند که او با رهبران پیشین ترکیه متفاوت باشد. ترک ها و کردها اگرچه از نظر اتنیکی متفاوتند، اما هر دو از جوامعی با اکثریت مسلمان هستند و به نظر می رسید اردوغان در اولویت بندهای خویش دین را بالاتر از عرق ملی قرار دهد.  تا زمانی که اردوغان معتقد بود می تواند روی کردها به عنوان متحد سیاسی خویش حساب باز کند، پروسه صلحی را با مذاکره با عبدالله اوجالان رهبر زندانی کردها آغاز کرد. اما از وقتی که اردوغان متوجه شد کردهای ترکیه حزب ه.د.پ را به حزب او یعنی عدالت و توسعه ترجیح می دهند، به آتش بس میان خود و کردها پایان داد. عوامل مختلفی برای به شروع مجدد درگیری ها وجود دارد، اما هم پ.ک.ک و هم ارتش ترکیه با رضایت کامل وارد ادامه جنگ شدند. امروز ترکیه درگیر جنگ گسترده تری با پ.ک.ک و مردمان کرد کشور خود شده است. این جنگ برای هر دو طرف صدها تلفات به همراه داشته است. بخش هایی از جنوب شرق ترکیه، اگر نه در روز، حداقل شب ها به طور کامل خارج از کنترل دولت ترکیه است.

برای دولت ترکیه پ.ک.ک یک دلمشغولی بزرگ است و هیچ نشانه ای از پیروزی دولت هم دیده نمی شود. رسانه های ترکیه از تجزیه و تحلیل نتایج جنگ علیه پ.ک.ک منع شده اند. هرگونه اظهارنظر مخالف با نظر اردوغان منجر به زندانی شدن روزنامه نگاران یا افراد دانشگاهی می شود. با این حال چند واقعیت ناراحت کننده برای دولت ترکیه وجود دارد:

• ترکیه هیچ راهی برای پیروزی بر کردها ندارد. شاید بتواند تلفات سنگینی را بر آنها تحمیل کند اما تا ابد نمی تواند شهرهایی مثل دیاربکر، ماردین ، جزیره و وان را با حکومت نظامی کنترل نماید.

• ترکیه هرچه خود را بیشتر درگیر جنگ سوریه و عراق کند، منابع کمتری برای جنگ با کردها در اختیار خواهد داشت.

• معمولا ترک ها در مقایسه با کردها جرات کمتری برای مبارزه دارند. تعداد کمی از ترک ها تا کنون شهرهای کرد نشین جنوب شرقی ترکیه را دیده اند. آنچه که دراین مناطق  قابل مشاهده است فقر و عقب ماندگی شدید نسبت به شهرهای بین المللی ترکیه مانند استانبول، ازمیر و آنتالیا است. مادران از فرستادن فرزندان خود برای خدمت به مناطق جنوب شرقی کشور بسیار در هراس هستند؛ به ویژه از زمانی که اجساد بیجان بسیاری از آنها به دستشان رسید. مطبوعات ترکیه، به مثابه مطبوعات روسیه که باوجود درگیری های مدام در اوکراین مجاز نیستند به گزارش میزان تلفات بپردازند، تحت سانسور قرار دارند. اما این سانسورها نمی تواند مانع زمزمه مادران داغ دیده و تشیع جنازه ها ی پنهانی که روز به روز در حال افزایش است، شود. به عبارت دیگر کردها از مذاکرات صلح بدون نتیجه خسته شده اند و اساسا در مقایسه با ترک ها باور بیشتری به مبارزه دارند. آنها معتقدند که مبارزه شان از هر دو وجه سیاسی و فرهنگی موجه است. از اینرو در یک درگیری چریکی نامتقارن، طرف ضعیف می تواند برتری های طرف قوی را از اعتبار ساقط کند. 

• کردها در سوریه و عراق بیش از گذشته موفق به جلب توجه و همدردی جامعه بین الملل شده اند و کم کم در حال تبدیل شدن به یک فلسطین جدید هستند.

• حال این سوال مطرح می شود که کردها در ازای صلح خواستار چه چیزی هستند؟ و این سوالی بود که من به دنبال پاسخ آن گشتم. شاید کردها قادر به شکست کامل دولت ترکیه نباشند، پس آیا در هر حال خواستار جدایی کامل از دولت ترکیه هستند؟ ممکن است کردها خواستار تشکیل یک دولت مستقل نباشند اما آیا ممکن است ترکیه نیز مانند عراق و سوریه در آینده تبدیل  به یک حکومت فدرال شود؟

هم طرفداران و هم منتقدان رهبر ترکیه روی این موضوع توافق دارند که اردوغان یک رهبر انعطاف پذیر است. بدیهی است که اردوغان خود را همطراز رهبران بزرگ تاریخ ترکیه، همچون سلطان سلیم اول و یا سلطان سلیمان قانونی می داند، اگرچه منتقدانش او را بیشتر شبیه به مصطفی اول می دانند. باوجود اینکه  اردوغان خود را بازگرداننده ترکیه به دوران عظمت عثمانی می داند، اما به نظر می رسد که سیاست ها و غرورش  او را به سمت تبدیل شدن به یک عامل شکست حفظ وحدت ترکیه سوق می دهند.  

ممکن است اردوغان هنوز متوجه این موضوع نشده باشد و یا دایره چاپلوسان اطراف او و اعضای خانواده اش تمایلی برای گفتن اخبار بد به او نداشته باشند؛ اما زمان آن فرا رسیده است که ترک ها این احتمال را در نظر بگیرند که پس از دهه ها جنگ طولانی علیه پ.ک.ک و به طور گسترده علیه کردهای ناسیونالیست، پیروزی کردها امری محتمل است. هم اکنون زمان آن فرا رسیده است که هم ترک ها و هم جامعه بین الملل به درستی متوجه آنچه که در حال وقوع است، باشند.